Трахім-музыка

Віктар БУРА

Калі ў 1915 годзе набліжаўся фронт, Клімовічы з трохгадовым Аляксандрам, як і астатнія дзевяноста свіслачанскіх сем’ў, выехалі ў глыб Расіі. У бежанстве нарадзіўся другі сын — Трахім. Было гэта 14 красавіка 1917 г. у сяле Лапатня Балашоўскага ўезда Саратаўскай вобласці.

Пасля вяртання на радзіму хлопцы памагалі бацьку і на гаспадарцы, ды пры цясельскай і сталярскай справах. У 1938 г. Трахіма прызвалі ў войска. Служыў ён у 81 пяхотным палку 3 дывізіі ў Гродне, пад камандаваннем палкоўніка Банашка. У 1939 годзе стралок Трахім Клімовіч меў быць пераведзены ў запас і вярнуцца дадому. Аднак успыхнула нямецка-польская вайна і яго часць апынулася пад Скярневіцамі. Ваяваць з нямецкай навалай давялося вельмі коратка і ўжо 8 верасня ў мястэчку Пшысуха папаў ён у няволю — на два з паловай года. За гэты час спазнаў ён тры лагеры — у Герліц, Ламсдорфе і Штаблаку.

Немцы да палонных ставіліся вельмі жорстка. Лягчэй стала, калі лагеры апынуліся пад адміністрацыяй цывільнай службы, а за палоннымі сталі сачыць нямецкія запаснікі. Польскім салдатам дазвалялі нават наведваць суседняе мястэчка.

— У лагеры разам са мной быў акардэаніст Шайпак з-пад Ліды. Я з ім сябраваў і вучыўся ў яго іграць. Узнікла тады ў мяне жаданне мець свой гармонік. Праз нейкі час набыў я 32-басавы акардэон і час ад часу весяліў зняволеныя салдацкія душы. А ўзяць у рукі акардэон у лагерных умовах не было так проста.

У лютым 1942 г. Трахім з сябрамі з Палесся ўцяклі з лагера.

— Дабіўся я памалу да сваіх Свіслачан. Солтыс Макар Пятэльскі дапамог мне аформіць дакументы і я ўладкаваўся на працу ў лесе дрывасекам. Пасля вызвалення дапамагаў я бацькам на гаспадарцы. Былі ў нас 2 каровы, конь, пару свіней і авечак. Пасвіў я таксама кароў у гаёвага Кірылы Мельнічака з Мастаўлян. Зарабіўшы трохі грошай пад канец 1944 г. паехаў я ў Беласток на базар. Там жанчына прадавала новенькі 120-басавы акардэон маркі „Гохнер”. У мяне не было столькі грошай, а аматараў купіць акардэон было многа. Даў я тады жанчыне задатак і паабяцаў неўзабаве прывезці рэшту грошай. Праз тры дні я зноў быў у Беластоку. За гэты час акардэон сніўся мне кожнай ночы. І ўрэшце мара здзейснілася. Заплаціўшы 32 тысячы злотых „Гохнер” стаў маёй уласнасцю. Раней ён належаў польскаму афіцэру, які загінуў на вайне.

І так Трахім стаў музыкантам-самавукам. А іграў ён на вяселлях, забавах, хрысцінах, дзяржаўных урачыстасцях па ўсёй усходняй Беласточчыне. Аднойчы моладзь з Боўтрык запрасіла Трахіма пайграць на забаве з нагоды царкоўнага фэсту на Міколу ў Бахурах. Пасля забавы музыкант паснедаў і раніцай вяртаўся на матацыкле дадому. Прыпякала ўжо сонца і стомлены музыкант вырашыў адпачыць у лесе.

— Паставіў я матацыкл, гармонік паклаў каля сябе і заснуў. Калі прачнуўся, гармоніка не было. Сэрца сціснулася ад жалю. Што рабіць?

Заявіў Трахім аб пакражы ў міліцыю, а сам стаў ездзіць у Беласток на базар і наглядаць за гандлярамі. Аднойчы заўважыў свой акардэон і выклікаў міліцыю. Трахімавы „Гохнер” меў сакрэтныя паметкі вядомыя толькі ўладальніку. Злодзеем аказаўся жыхар Бахуроў.

„Свіслачанец” — так у народзе называюць Трахіма Клімовіча — хаця адзначыў ужо 87-я ўгодкі, далей іграе пенсіянерам у клубе, сваім знаёмым. Як і раней пальцы музыканта выбіваюць на клавішах задушэўныя акорды.