Грошы — як дабро і зло інтэграцыі

Уладзімір ЛАПЦЭВІЧ

Панславісцкая рыторыка як ідэйны стрыжань „саюзнай дзяржавы” істотна аслабла ў мінулым годзе пасля гучных заяў расійскага прэзідэнта аб „мухах і катлетах” аб’яднаўчага працэсу і на першы план выйшла эканоміка. А калі больш дакладна — расійскія эканамічныя інтарэсы ў Беларусі. Канфлікты і сваркі паміж Лукашэнкам і Пуціным сталі вынікам нежадання першага страчваць уласны кантроль над беларускай эканомікай, якая называецца дзяржаўнай. Разам з тым, разуменне магчымасці страціць у хуткім часе палітычную ўладу, бо без расійскай падтрымкі палітыка А. Лукашэнкі не на многае здольная, вымусіла беларускага лідэра пайсці на саступкі. Праўда, гэтыя саступкі на даны момант носяць вербальны характар, гэта значыць з’яўляюцца пакуль чарговымі абяцаннямі.

Што ж непасрэдна стала вынікам вышэйадзначанага пасяджэння і папярэдняючай яму прэзідэнцкай размовы? Вынік пасяджэння будзённы — прыняццё „саюзнага” бюджэту і абмеркаванне далейшых шляхоў будаўніцтва Саюза. Цікава, што Беларусь, пра што намякнуў па заканчэнні ўсіх перамоў Пуцін, завінавацілася ў гэты самы „саюзны” бюджэт за два папярэднія гады амаль паўтара мільярда расійскіх рублёў. На 2003 год памер расійска-беларускай скарбонкі — каля 3 млрд. расійскіх рублёў. Параўноўваючы такія лічбы, прыходзіш да высновы, што ўмее афіцыйны Мінск жыць за чужы рахунак.

Але па ўсім відаць, што расійскія ўлады і расійскі капітал не такія цярплівыя як беларускі народ. І калі яны за нешта плацяць, то і хочуць самі заказваць музыку. Такі заказ — у канкрэтнай прэтэнзіі на беларускую дзяржаўную газатранспартную сістэму і, не больш не менш, беларускія грошы.

Калі патрабаванне акцыянаваць дзяржаўны „Белтрансгаз” летась выклікала моцнае абурэнне беларускага прэзідэнта, то цяпер ён заявіў, што да ліпеня гэтага года з’явіцца сумеснае расійска-беларускае газатранспартнае прадпрыемства. Паверыць у гэта лёгка, бо не так многа часу для таго, каб даць „газавым” пераўтварэнням „задні ход”. Што ж тычыцца другога чынніка інтэграцыі — з’яўлення адзінай грашовай адзінкі Саюза, то тут пакуль не ўсё зразумела, як здаецца на першы погляд. Палітаглядальнікі лічаць, што найгалоўнейшай задачай Пуціна ў Мінску было вырашэнне канчатковай даты ўвядзення расійскага рубля ў якасці адзінага плацёжнага сродка на „саюзным” абшары. Фармальна гэта адбылося — разлічвацца ў магазінах валютай суседняй дзяржавы беларусы магчыма стануць з 1 студзеня 2005 года. Вядома, што раней расійскі прэзідэнт настойліва прапаноўваў зрабіць такія змены годам раней, але, як бачна, пайшоў на некаторыя саступкі А. Лукашэнку.

Калі прыгадваць гісторыю „станаўлення” рублёвай зоны, якая налічвае ўжо роўна 10 гадоў, падаецца, што яшчэ наступныя два стануць часам чарговых пошукаў непераадольных перашкод. Хаця першыя зрухі нібыта гавораць аб адваротным. Літаральна праз некалькі дзён пасля гучных заяў, беларускі прэзідэнт даручыў прэм’ер-міністру актывізаваць пошук хутчэйшых магчымасцей увядзення ў абарачэнне ў Беларусі расійскай валюты, а кіраўнік Нацыянальнага банка П. Пракаповіч заявіў аб планаванні ўвядзення з 1 ліпеня гэтага года ў паралельнае абарачэнне ў краіне безнаяўнага расійскага рубля. Праўда, зрабіў агаворку, што пакуль існуючая банкаўская тэхніка не дазваляе лічыць адразу ў дзвюх валютах. Цікава, што і самае галоўнае ў дадзенай праблеме пытанне аб эмісійным цэнтры застаецца адкрытым. Той жа Пракаповіч кажа, што менавіта яго мусяць вырашыць бліжэйшым часам Беларусь і Расія. Беларускі бок мае спадзяванні, што расіяне пагодзяцца адмовіцца ад манапольнага валодання ўласным друкарскім станком.

Такім чынам, для Крамля на даны момант самае галоўнае перавесці Беларусь на свае грошы. Задача Лукашэнкі — не страціць кантроль над жывучай за расійскі кошт беларускай эканомікай, а значыць і фінансамі. Бо гэта асноўныя чыннікі яго палітычнага існавання. Таму саюзнае будаўніцтва сапраўды будзе працягвацца.