Багнюкі

Віктар БУРА

У 1857 г. у Багнюках пражывала 47 асоб, у тым ліку 24 мужчыны і 23 жанчыны. У 1855-1860 гадах ад халеры і тыфу вымерла палова вёскі. А ў 1910 годзе на 6 гаспадарках жыло 111 чалавек (51 мужчына і 60 жанчын). У палове жніўня 1915 г. усе жыхары гэтай вёскі на фурманках уцяклі перад набліжаючымся фронтам у глыб Расіі. З бежанства вярнулася толькі палова вёскі. Некалькі дзесяткаў асоб памерла, пад дваццаць чалавек засталося ў Расіі. У 1921 г. вёска налічвала толькі 55 чалавек (27 мужчын і 28 жанчын).

Важнай падзеяй у міжваеннай гісторыі вёскі была камасацыя грунтаў у 1931 г., у выніку якой ліквідавана была цераспалосіца. У пасляваенны перыяд вёску электрыфікавалі. Было гэта ў 1964 г.

Нямецкая акупацыя пакінула ў памяці жыхароў Багнюкоў жудасны вобраз пацыфікацыі суседняй вёскі Полька. 13 сакавіка 1943 г. на вачах сагнаных з навакольных вёсак людзей немцы забілі 11 мужчын, а саму вёску спалілі па прычыне супрацоўніцтва з савецкімі партызанамі.

Пасля вызвалення Савецкай Арміяй (19-22 ліпеня 1944 г.) настаў мірны час. Багнюцкія земляробы (11 хат і 4 хутары) гаспадарылі на слабых землях і таму, каб падзарабіць, шукалі іншых заняткаў. Напрыклад, Юлік Багнюк — цясляр і столяр, будаваў дамы, хлявы і стадолы; Сцяпан Багнюк займаўся пчалярствам, трымаў пасеку з 30 вулеяў; Ян Ольтух быў спецыялістам па будове дарог; Юлія Салавей славілася як выдатная краўчыха.

Юліян Буйко вядомы быў перш за ўсё як здольны каваль-самавучка. У сваёй кузні вырабляў ён сякеры, плугі, вазы, падкоўваў коней. Пабудаваў ён яшчэ грэмплярню для часання воўны і прыстасаванне для выціскання алею з льну і рапсу. На сваім хутары, праз які працякала крынічка, устроіў раскошнае возера. Вясковая моладзь плавала па ім на лодках, спяваючы задушэўныя песні, вудзіла рыбу.

Неадпаведная сельскагаспадарчая палітыка, спробы калектывізацыі, слабыя землі спрычыніліся да таго, што моладзь стала ўцякаць з вёскі. Абезлюдзенню вёскі спрыяў таксама шырокі доступ да асветы. З вёскі Багнюкі выехала 61,8% жыхароў. Былі гэта пераважна людзі ва ўзросце 16-29 гадоў. А вось як змянялася колькасць насельніцтва вёскі ў другой палове мінулага стагоддзя: 1946 г. — 68 чалавек, 1950 — 77, 1960 — 50, 1970 — 45, 1980 — 33, 1990 — 27, 1995 — 26 (11 мужчын і 15 жанчын).

Багнюцкая моладзь рупна пакарысталася адукацыйнымі магчымасцямі. Мікалай Баршчэўскі, які пасля вайны апынуўся ў Беларусі, працаваў настаўнікам і перакладчыкам нямецкай мовы. Вольга Дземяновіч (дзявочае прозвішча Салавей) працавала інжынерам-спецыялістам па сельскай гаспадарцы (яе муж у 1960-я гады быў паслом Сейма). Мікалай Салавей здабыў вышэйшую адукацыю ў Варшаве і працаваў інжынерам-канструктарам на аўтазаводзе ў Жэшаве. Браты Сяргей і Іван Ціванюкі — дабіліся высокіх афіцэрскіх званняў, а Юліян Ольтух быў вядомым на Беласточчыне лекарам. З Багнюкоў выйшла многа настаўнікаў, якія ўзмоцнілі педагагічныя кадры ўсходняй Беласточчыны, напрыклад, Міхал Грыка (шматгадовы кіраўнік школы ў Рыбаках), Іван Чабан, сёстры Ніна і Ліда Багнюкі, Галіна Грыка, Ніна Ціванюк, Яўгенія Багнюк, Зіна Багнюк (выкладчыца Політэхнічнага інстытута ў Беластоку). Маладое пакаленне ўзяло прыклад са старэйшых і таксама выйшла з вёскі. Марк Багнюк вывучыўся на лекара, Анна Багнюк і Ева Буйко працуюць медсёстрамі. Сярэднія школы закончылі Міраслаў, Яраслаў і Дарый Багнюкі.

У нядаўняй гісторыі вёскі важнай падзеяй было заснаванне ў 1962 г. сельгасгуртка. Пачаткова яго члены купілі трактар „Урсус Ц-3250” і камплект машын для апрацоўкі зямлі. З часам паставілі будынак для офіса і рамонтнага цэха. Працаваў у ім аж да адыходу на пенсію Іван Багнюк — слесар, каваль, токар, механік, адным словам майстар на ўсе рукі. Быў ён адным з лепшых механікаў у Кааператыве сельгасгурткоў у Міхалове. І цяпер яго паслугамі карыстаецца навакольнае насельніцтва. А ягоная жонка Таццяна шмат гадоў прапрацавала ў гандлі. Яе кліенты дасюль цёпла ўспамінаюць сваю прадаўшчыцу. Трэба дадаць, што Таццяна Багнюк была выдатнай ткачыхай, з яе кроснаў выходзілі цудоўныя, узорыстыя дываны, капы, палавікі, дарожкі.

Моладзь з вёсак Рыбакі і Багнюкі сябравала між сабою. Калі ў Рыбаках арганізавалася патанцоўка, прыходзілі хлопцы і дзяўчаты з Багнюкоў. Завязваліся сяброўствы, каханні. Былі і расстанні. „Я ўспамінаю вечар той, калі я быў з Табою, і на развітанне Ты са мной, махнула мне леваю рукою”, — прыпамінаецца мне чатырохрадкоўе шматгадовай даўнасці.

Усё змянілася. Сёння ў Багнюках няма моладзі. Ад сельгасгуртка застаўся толькі бетоналом. Адмірае памалу вёска. У дзевяці дамах дажываюць пенсіянеры. На пустых агародах развесяляюць іх улетку салаўі і шпакі.