Чэрвень у жніўні

Ганна КАНДРАЦЮК

Сам горад не заахвочвае да сустрэчы і знаёмства. Спыняемся ў цэнтры ля Дома ўрада. Насупраць — Ленін у какетлівай позе гея. Першая думка, якая прыходзіць у голаў — адвярнуцца на пяце і з’ехаць куды-небудзь! Маразм угнятае ў зямлю. І яшчэ, каб было смяшней — на Савецкай вуліцы грыміць шэдэўр лесбіянскага гурту „Тату”. Катэгарычны рытм музыкі таксама пад’юджвае ўцякаць:

— Нас не догонят, нас не догонят! — грыміць на палову вуліцы расійскае тэхна.

Нам мусова спыніцца. У горадзе жывуць Вольга і Генадзь Матусевічы.

* * *

Вольга і Генадзь жывуць, як звычайны жыхары Чэрвеня, у двухпакаёвай кватэрцы ў блёку. Іх блёк на ўскраіне горада, у цэнтры не ўмеюць паказаць, дзе тая вуліца. Тут дзесяць тысяч жыхароў. Ад цэнтральнай плошчы бягуць вуліцы з пасляяўрэйскай драўлянай забудовай. Архітэктура рэзка мяняецца. Калі з’едзем з галоўнай дарогі, сустрэнуць нас выбоістыя аўтакаляіны і іншы свет. Каб акрэсліць выгляд квартала, хлопцы знаходзяць параўнанне аж у Бразіліі — фавэлі. Там-сям блёкі віруюць ад несіметрычнага складу, здаецца — вось-вось грымнуць яны пад ногі. Расхлябанасць пабудовы тут проста мастацкая.

— А ёлкі-палкі! — хвалюецца Саша, таксама ашарашаны рытмам касых будынін.

Нашых гаспадароў няма дома. Яны на дачы, што на практыцы значыць — завіхаюцца каля капусты і бульбы. Яны — інтэлектуалы. Вольга — кіраўнік тэатральнага калектыву „Залатая пчолка”, Генадзь — таленавіты жывапісец і скульптар.

Каб не траціць час, ідзем на пошту пазваніць. Каля блёкаў на лавачках выседжваюць бабулі, дзеці.

Дачка гаспадароў вядзе нас да галоўнай дарогі. Ідзем гуськом. Сцяжына ўецца між сланечнікаў, бульбы, буракоў, капусты. Уся вольная прастора ў квартале загаспадараная на агароды. Пад вокнамі растуць бульба, кукуруза, кругляцца галоўкі спелай капусты. Дзе-нідзе чарнеюць шкілеты ад фольгавых тунеляў. На балконах — вянкі цыбулі.

Яда проста ляжыць „на вуліцы”. Нас уражвае этыка квартала — не абіраюць дагала ўсяе гародніны.

* * *

Ігумен вядомы з 1387 года. Заснавальніцай горада, як кажа легенда, была манахіня з Афона. Першы жаночы манастыр збудаваны на рацэ Ігуменцы, сярод багны. У пятнаццатым стагоддзі Ігумен лічыўся царкоўным горадам. У канцы XVI стагоддзя цэнтр воласці Мінскага павета Вялікага княства Літоўскага. Пасля падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 — у складзе Расіі. Два гады пазней імперыя надзяляе яго гарадскімі правамі, з гэтае пары сучасны герб горада: на блакітным полі срэбны букет, над ім — пяць залатых пчол.

У 1904 г. больш за 5,1 тыс. жыхароў, 664 дамы (з іх 28 мураваных), гарбарныя заводы (11 рабочых), млын, царква, касцёл, сінагога, 6 корчмаў, 2 кірмашы ў год, бальніца на 15 ложкаў, 6 пачатковых навучальных устаноў, чытальня, друкарня, аптэка, фатаграфія, 17 вуліц і завулкаў, якія асвятляліся 96 газавымі ліхтарамі.

Варта прывесці і апісанне нашага любімага краязнаўцы Напалеона Роўбы:

Ihumien — niewielka miescina powiatowa nad rzeka Ihumienka i wielkimi blotami, ktore ongis stanowily jezioro, polozone jest przy trakcie pocztowym z Bobrujska do Minska, w odleglosci 65 wiorst od tego ostatniego. Ani pod wzgledem historycznym, ani ekonomicznym, miasto to nie przedstawia nic ciekawego. Ludnosc w r. 1907 wynosila zaledwie 5 390 osob plci obojej.

— Што меў на думцы аўтар? — гадалі мы сакрэтны сэнс запісу: Ludnosc plci obojej?!

* * *

На пошце мы мелі намер пазваніць дадому. Раней не пашанцавала дазваніцца ў Польшчу. Мабільнік Асі перастаў працаваць ужо ў Стоўбцах. Вячаслаў, які хацеў пазваніць з таксафона ў Мінск, нагнаў шумнага смеху. Тэлефануйце, калі ласка, — трэба, аднак, ведаць, што тэлефонны абсяг працуе на Стоўбцы. Далей немагчыма. Каб пазваніць у іншы горад, трэба ісці на пошту, заказаць размову, адчакаць сваё, а калі сувязь спрацуе, цешыцца ўдачай.

У Чэрвені мы кінуліся званіць у Польшчу. Заказалі размову, заплацілі грошы, чакаем... Урэшце клічуць у кабіну. Сувязь нібыта ёсць, але збіваецца пасля першага слова.

— Нажымайце кнопку! — крычыць жанчына з акенца. Яе заўвага напаўняе аптымізмам. Відаць, віна на нашым баку, не ўмеем карыстацца тэхнікай. Сорам! Цяпер нажымаем што трэба... аднак, сувязь далей рвецца. У канцы сама працаўніца ідзе ў нашу кабіну і цісне кнопку. Сувязь зрываецца.

У акенцы даюць здачу як за „зрэалізаваную размову”. Ніхто не разумее прэтэнзій падстаўленага кліента. Плаці і прэч! — усё адно, ці пазваніў куды трэба — ці змарнаваў гадзіну ў нервах без жаданага выніку.

Хочацца тут зрабіць разборку — вядома — у абарону правоў спажыўца. Юрась ведае мясцовыя звычаі. Падманам вабіць на двор.

Абсурднасць сітуацыі павялічваецца. Перад вачыма высіцца магутны будынак пошты.

— З яе хоць ты на Месяц звані! — думаеш на аснове бачанага. Над дахам тырчыць яшчэ труба з цыліндрычным купалам.

Робіцца невыносна смешна і страшна!

— Гляньце, які файны пеўнік, — лагодзіць тон Юрась і як зачараваныя глядзім на трубу завершаную бляшаным пеўнікам.

І хоць нас таксама надзьмулі ў трубу, кідаем разборнічаць. Суцяшае думка: мы ж тут толькі праездам.

(Трэба справядліва адзначыць: Вячаслаў дазваніўся ў Беласток, Ані пашанцавала купіць юбілейныя паштоўкі з Коласам. На жаль, яна выкупіла ўсе паштоўкі... На пошце мелі іх па адным экземпляры.)