Цяжкі час

Паўліна ШАФРАН

Аднак людзі не кінуліся купляць газету, толькі круцілі галавой.

— Ай, цяпер лета, часу няма за работай, — гаварылі, — прывязі зімой, пачытаем. То ж вечарам трэба будзе штось рабіць.

Адны заяўлялі, што выпісваюць наш тыднёвік, другія адкрыта прызнаваліся, што за два злоты будуць аж дзве буханкі хлеба.

Многім здаецца, што на вёсцы жыць лепш, чым у горадзе. „Сяляне пенсію маюць, — кажуць, — за хатай агародчык, свая бульба і агародніна, курачку і парасятка падкормяць”. Але не ўсе так жывуць.

У адной з вёсак да бацькавай аўтакрамы падышоў мужчына з пяцігадовым сынам. 48-гадовы Васіль, бацька чацвярых дзяцей, купіў пяць буханак хлеба і папрасіў найтаннейшае масла.

— Усё на снеданне пойдзе, а на абед будзе бульба з кіслым малаком, — сказаў. — Цешча наварыць, бо жонка зноў паехала ў Бельск яйкі прадаваць. Запішы на „зэшыт”, як добра пойдзе, то аддам заўтра.

— Так, так, мама паехалі, то можа і цукерка прывязе, — загаварыла з радасцю дзіця.

— Нават і не думай, — гыркнуў бацька, — без цукерка ніхто не сасраўся, так і ты!

Хлопчыку закруціліся слёзы на вачах, хутка адвярнуў галаву, а калі мой бацька выцягнуў з-пад прылаўка ледзянец, хлопчык горда адказаў: „Дарма не вазьму, тата забараніў, бо грошай не маем”.

Многія вяскоўцы, пабачыўшы аўтакраму, хаваюцца. Пачаткова мы не ведалі ў чым справа. Аказалася, што так паводзяць сябе даўжнікі. Сорамна ім, бо не маюць чым заплаціць за хлеб, соль, цукар... Адна жанчына дагаварылася, што ўзамен за доўг дасць тры качкі. Іншы мужчына задоўжанасць сплачвае дровамі са свайго лесу.

Месяц таму ў вёсцы Мякішы падышоў да аўтакрамы мужчына:

— Ты колісь „Ніву” возів, — загаварыў. — Правда то?

— Правда, — адказаў бацька. — Но як ніхто нэ купляв, то і нэ вожу тэпэр. А што, купіті хочэтэ?

— Не, почытаті. Навэт і якую старую, — сказаў. — Прывэзі, як можэш!

На наступны дзень старыя нумары „Нівы” выклікалі цікавасць не толькі ў Мякішах.

— Прывозь. Будэм чытаті, што нашы пішут. Колісь, то часто чыталі, а тэпэр... Як нэ забудэш, то прывозь! А оддаваті нэ трэба? І грошы нэ хочэш, так даром даеш? — дапытваліся людзі.

Бацька не ўзяў грошай. Узнагародай яму з’яўляюцца пытанні тыпу „Чы тая Шафран то твоя дочка?”, а таксама заўвагі наконт ніўскіх аўтараў. Людзі дапытваюцца, хто такі „той Вандал Арлянскі”, або „той Мароз то молоды якісь, бо ўсюды ездіт і так много пішэ”, „а той Міроновіч то пэвно політык, але наш, свой, бо так часам злосна, но праўду пішэ”, або „то і поляк таксамо робіт у той нашой «Ніві», бо там напісанэ што Вачыма паляка.

Дайшлі мы з бацькам да вываду, што калі людзі на вёсках не маюць грошай, каб купляць новыя нумары „Нівы”, а хочуць пачытаць яе, грэхам было б трымаць старыя нумары дома.