Велькі шум над Тапалянамі

Міра ЛУКША, Мацей ХАЛАДОЎСКІ

Крыўляны, гэта 250 гектараў, якіх цана — дзесяткі мільёнаў. Не здзіўна, што гарадскія і ваяводскія радныя мінулай кадэнцыі пільна ўслухаліся ў галасы жыхароў ваколіцы Беластока, якія баяліся безупыннага гулу. А менш надстаўлялі вушы на галасы з падміхалоўскіх Тапалян.

Аэрадром у Тапалянах — мроя ці прывід? Ёсць такія, хто верыць у тое, што гэта шанц на рэалізацыю мроі вялікага заробку. Хто думае пра танную цяпер тамака зямлю, хто пра пару злотых, каб пражыць, зачапіўшыся пры пабудове аэрадрома ці яго абслузе.

Пра аэрадром у ваколіцах Беластока гаворыцца не менш чым дзесяць гадоў. Гэта пытанне ставілася заўсёды пры нагодзе чарговых самаўрадавых ці парламенцкіх выбараў. Дзесяткі тысяч выдалі чарговыя ўправы горада на экспертызы...

— Калі даходзяць да ўлады — вялікі крык, пасля сядуць на столкі, ды ціха робіцца, — кажа сустрэты на тапалянскай марознай вуліцы, каля свайго каляровага доміка барадач — Кастусь Скарупскі, пастаянны жыхар гэтай вялікай, прыгожай вёскі, якая ажывае на лета. Спадар Скарупскі, народны паэт, усё жыццё правёў з самапіскай, на кіраўнічых пасадах, цяпер робіць у Міхалове сторажам-качагарам. Мабыць, і ён знайшоў бы якую цікавейшую працу ў сувязі з аэрадромам?

— Ужо ў 1985 годзе, калі я працаваў у аўчарні, якіясь людзі хадзілі па полі, штосьці абмяркоўвалі. Сеў я на службовы „Камарык”, пад’ехаў, стаў распытваць. А інжынеры кажуць, што прымяркоўваюцца да аэрадрома... Мы не вельмі рады былі б, калі б ён быў у нас. Калі б нават паставіць сцяну між вёскай а ім — чуўся б гул. Якое тады жыццё, як самалёты равуць табе над хатай! Хто можа працу знайшоў бы... Але фінансава хіба таксама не атрымаецца. Два гады таму прыехала з дзесяць машын, прыляцелі два верталёты, разам з італьянцам. А з таго часу ён і не паказаўся. Але планы бачыў я, раскладзеныя ў Міхалове ў гміне. Добра было б — дарога ў простай лініі з Беластока ў Міхалова (цяпер гэта 28 кіламетраў, было б 18), прамое спалучэнне са станцыямі ў Жэдні ды Нараўцы. План добры, але хто за гэта заплаціць?

Спадар Анджэй з міхалоўскага філіяла Агенцтва сельскагаспадарчага рынку, які прыехаў да пана Кастуся ў справе геадэзічных вопісаў, не хоча выказвацца на тэму зямлі пад аэрадром без згоды свайго дырэктара. Пра будучы аэрадром спачатку кажа як пра штосьці ўжо зацверджанае, пасля сумняваецца.

— Агароджана пад аэрадром мае быць 340 гектараў. Бярэцца пад увагу толькі зямля пасляпэгеэраўская, плюс двух сялян наўзбоч вёскі. Але, пэўна, будзе як з аэрадромам у Жуках каля Заблудава за саветаў. Мой дзед са свайго каменнага плота, што акаляў маёнтак, мусіў вазіць камяні на пабудову таго лётнішча... Тут трэба аграмадныя грошы. Прыватная суполка мае толькі мільён долараў. І хапіла б цяпер іх таксама толькі на тое, каб абгарадзіць тапалянскі аэрадром.

Па ціхай шырокай заснежанай вуліцы бегаюць сабакі, у тым адзін вельмі пародзісты. Праз снег на тратуары прабіраюцца дзядзькі.

— А што я цяпер тут раблю? — адказвае на пытанне Ян Пюркоўскі, які выглядае свайго калегу Марка, што паехаў у Міхалова па нейкай справе. — Мы тут як усе — вясковыя банкруты. А пра зямлю пытаеце? Каля малачарні вісела аб’ява, што гміна прадае ўчасткі. Пыталіся пра зямлю людзі бадай з Сілезіі, але гэта не было звязана з аэрадромам.

— Вёска ў нас ціхая, — кажа Яўген Хоцька, пенсіянер з Беластока, які з жонкай праводзіць лета на бацькаўшчыне. Цяпер заседзеўся да свят. — Маем свой вялікі вясковы стаў, з крыніцамі на поўдні, з адплывам у Супраслянку. Вудзіць рыбу прыязджаюць нават з Беластока. А тое лётнішча мае быць у бок Геранімова, пад Патоку, з паўтара кіламетра... Уся зямля належыць агенцтву, як што, то ў гміне можна пытацца.. Але ці той аэрадром будзе? Сумняваюся...

Фірма POLKONSULT сцвярджае, што сённяшнія лугі ў Тапалянах былі рыхтаваны пад аэрадром ужо некалькі гадоў. Найперш мела б быць збудавана ўзлётна-пасадачная паласа даўжынёй 1 400 метраў. У другім этапе ўзнік бы аэрапорт, гасцініцы і ўся іншая інфраструктура, звязаная з абслугай пасажырскага руху (турыстаў, бізнесменаў). Папярэднія члены падляшскага кіраўніцтва марылі нават пра „Боінгі” з сотнямі пасажыраў. Але быў бы гэта, папраўдзе, аэрапорт з мясцовай сувяззю, скажам, Варшавы з Гроднам. Сёння на польскіх унутраных авіялініях самалёт сярэдняга класа ў гадзіну адольвае каля 270 км. З Беластока ў Варшаву, значыць, ляцеў бы каля 50 хвілін. Калі, аднак, палічыць грошы і час на даезд у Тапаляны а ў Варшаве з аэрапорта ў цэнтр, невядома, ці аўчынка вырабу варта.

Паводле фірмы POLKONSULT, выгада з такіх лётаў была б, калі б аэрадром абслугоўваў мінімум 10 тысяч пасажыраў у год, калі б стартаваў прынамсі адзін самалёт у дзень. Італьянская гаспадарчая місія, якая абмяркоўвала справу з уладамі ваяводства, зацікаўлена была інвеставаннем у наш аэрадром з надзеяй, што праз Тапаляны праляціць да 300 тысяч пасажыраў у год. „На сваё” выходзяць толькі аэрапарты ў Варшаве, Вроцлаве, Кракаве і Гданьску, і то дзякуючы далёкім міжнарожным рэйсам.

Італьянцы сцвярджаюць, што інвестыцыя вернецца ім праз 20 гадоў. Цікава, ці інвестару гэта выгада — даваць грош на сумніўную справу. Але, здаецца, пра аэрадром у Тапалянах гавораць у народзе як пра тое, што збудзецца. Прынамсі тыя, хто раней меў доступ да інфармацый, нават і засакрэчаных.