Перасяканне межаў

Мікола ВАЎРАНЮК

Польска-беларускі літаратурны семінар „Бязмежжа” ладзіцца Беларускім саюзам у Рэчы Паспалітай з 1996 года. Пастаянным месцам яго правядзення з’яўляецца Беларускі музей у Гайнаўцы. Сёлетняе, сёмае па чарзе мерапрыемства праходзіла ў днях 6-7 снежня. У гэты ж час беластоцкі літаратурна-мастацкі часопіс „Карткі” праводзіў свой трэці фестываль „Свет на абочыне”.

„Карткі” былі першым польскім выданнем, якое змясціла падборку беларускай літаратуры, створанай у 1990-х гадах. Яго рэдактары амаль ад пачатку ўдзельнічалі ў „Бязмежжы”. У бібліятэчцы часопіса выйшлі кніжкі перакладаў паэзіі Алеся Разанава і „Народнага альбома” Міхала Анемпадыстава. Паколькі трэці фестываль „Свет на абочыне” праходзіў пад назвай „Вялікае княства паэтаў” і меў на мэце прэзентацыю сучаснай паэзіі з абшараў былога Вялікага княства Літоўскага, дык само сабой разумеецца, што шляхі абодвух мерапрыемстваў у многіх месцах перакрыжаваліся.

На агульным спатканні польскіх, літоўскіх і беларускіх паэтаў у беластоцкім клубе „Фама” свае вершы прэзентавалі: Міра Лукша, Алесь Аркуш і Юры Гумянюк. А Зміцер Вайцюшкевіч з гуртом „W-Z Orkiestra” даў канцэрт беларускіх балад і песень на словы Уладзіміра Караткевіча. Гэты сам гурт выступіў наступнага дня ў Беларускім ліцэі ў Гайнаўцы. Шкада, што людзей сабралося няшмат, бо невядома калі Гайнаўка будзе мець нагоду пачуць такіх артыстаў. Атмасферу канцэрта падагрэлі фанаты гурту, якія патушылі электрычнае святло і запалілі знічы. А наканец спявалі разам з Вайцюшкевічам найбольш вядомыя яго песні.

Супольны быў таксама выезд у Цісоўку, у своеасаблівую літаратурную кавярню галоўнага рэдактара „Картак” Багдана Дудко. Сарганізаваў ён яе ў доме сваіх дзядоў і прынамсі раз у год запрашае туды людзей неабыякавых да прыгожага слова. Цісоўка ўсяго дзесяць кіламетраў ад Свіслачы. Госці з Беларусі былі пад уражаннем такіх самых краявідаў, падобнага выгляду падляшскіх вёсак і мястэчак. Сяргей Астраўцоў з Гродна звярнуў быў нават увагу, што такіх краявідаў, матываў памежжа, беларуска-польскай правінцыі не хапае ў флагмане „Бязмежжа” — часопісе „Правінцыя”.

Сёмае „Бязмежжа” было задумана менавіта як сустрэча аўтараў „Правінцыі”. Два выпускі альманаха, гэта добры момант, каб падвесці вынікі зробленага і пагутарыць пра будучыню. А вакол „Правінцыі” згуртаваўся ладны такі літаратурны гурт. Перш-наперш трэба было б назваць паэтаў Юрыя Гуменюка і Алеся Аркуша, празаікаў: Вінцэся Мудрова, Лявона Вашко і Сяргея Астраўцова, а з нашых беластоцкіх: Міру Лукшу і Міхася Андрасюка. Асобнае месца займаюць у „Правінцыі” пераклады сусветнай літаратуры. Але перакладчыкі на семінары адсутнічалі.

Старшыня Беларускага саюза Яўген Вапа выступіў з прапановай зрабіць манаграфічны нумар „Правінцыі” пра 1939 год на Беласточчыне і Гродзеншчыне. Гісторыкі на гэтую тэму ўжо выказваліся, а вось мастацкіх напрацовак не хапае, гаварыў ён. Міхась Андрасюк сумняваўся, ці такі нумар атрымаецца. Нельга загадаць пісьменніку тэму, па заказе не можна напісаць добрага твора, даказваў. Гэтыя два полюсы дыскусіі зышліся ў адным: без тэкстаў няма часопіса. Хутчэй за ўсё, наступны выпуск „Правінцыі” будзе пабудаваны, як і два ранейшыя, вакол добрых тэкстаў.

Сяргей Астраўцоў ажыццявіў свой пастулат. Два дні пасля семінара даслаў тэкст пра перасяканне беларуска-польскай мяжы, які няскончаны ляжаў у ягонай шуфлядзе некалькі гадоў.