Беларусь і Украіну пасылаюць у Расію

Яўген МІРАНОВІЧ

Пасля славутых прапаноў прэзідэнта Расіі Уладзіміра Пуціна наконт уключэння Беларусі ў склад Федэрацыі, Лукашэнка пачаў шукаць шырэйшых кантактаў з заходнееўрапейскімі краінамі з нескрыванай мэтай — пашырыць поле незалежнасці ад крамлёўскага цэнтра. Намерыўся ён нават паехаць у Прагу і прыняць удзел у Саміце НАТА. Аднак чэшскія ўлады адмовіліся выдаць яму ўязную візу. Гэта крайняя форма прыніжэння кіраўніка дзяржавы. Усё адбылося пад лозунгам занепакоенасці парушэннем дэмакратыі і правоў чалавека ў Беларусі. Зразумела, што чэхі не зрабілі гэтага без ранейшага паразумення з амерыканцамі і еўрапейскімі саюзнікамі. Зараз пасля чэшскай дэманстрацыі ў абарону дэмакратыі ў Беларусі адазваліся дыпламаты Еўрасаюза, якія таксама аб’явілі пра свае планы ізаляцыі беларускіх улад. Усё гэтае было б лагічным і апраўданым, калі б такія рашэнні прымаліся пасля рэферэндумаў 1995 і 1996 гадоў, арыштаў дэманстрантаў вясной 1996 г., парламенцкіх выбараў 2000 г. ці прэзідэнцкіх выбараў 2001 г. Цяпер, аднак, калі Лукашэнка, хай сабе і па асабістых прычынах, змагаецца за самае існаванне дзяржавы, прымаюцца супраць яго рашэнні, якія фактычна з’яўляюцца ізаляцыяй Беларусі. Уладам краіны, такім чынам, вызначаецца толькі адзін вектар палітыкі, які вядзе да яшчэ большай залежнасці ад Расіі.

Усё паказвае, што лёс Беларусі таксама раздзеліць Украіна. Хаця амерыканцы забаранілі запрашаць прэзідэнта Леаніда Кучму ў Прагу, аднак чэшскія ўлады не адважыліся патрактаваць яго як Лукашэнку. Ніхто таксама, пакуль што, не збіраецца ізаляваць украінскае кіраўніцтва, хаця Кучму даказалі дачыненне да забойства нявыгаднага яму журналіста, а і дэмакратыі ў Кіеве нічуць не больш чым у Мінску. Выразна відаць аднак змену тону выказванняў НАТАўскіх палітыкаў і прапагандыстаў у справе Украіны. Усё гэта паказвае, што амерыканцы вызначылі гэтай краіне месца ў расійскай зоне ўплываў. Праўдападобна ўзамен атрымалі згоду Пуціна на свабоднае вырашэнне справы Ірака і ўсяго Блізкага Усходу.

Хаця амаль на цэлай постсавецкай прасторы няма ні дэмакратыі, ні свабоды слова, пад цэнзурай апынулася толькі Беларусь, а апошнім часам таксама Украіна. Расія тым часам са сваёй мафійнай палітычнай сістэмай стала „стратэгічным партнёрам дэмакратычнага свету”. Дарэчы, заўсёды, калі Захад мае ў планах парушэнне існуючага парадку, пачынае бараніць правы чалавека. Пару гадоў таму абаранялі правы албанцаў у Косаве коштам парушэння суверэнітэту і інтэгральнасці Сербіі. Сербія, як цяпер Беларусь, была краінай без рэальных саюзнікаў. Таму можна было зраўняць з зямлёю палову яе тэрыторыі, што пайшла ў карысць албанскай мафіі, якая пераняла поўную ўладу ў гэтай сербскай правінцыі, выгнаўшы раней амаль усіх сербаў.

Забарона ўезду ў краіны Еўрасаюза высокім чыноўнікам Беларусі абазначае, што дэмакратыі будуць яны вучыцца ў Маскве. Лукашэнка і яго акружэнне гэта ў сапраўднасці прадукт савецка-расійскай палітычнай школы. Таму ў Маскве могуць яны толькі дасканаліць сваю адукацыю. Апазіцыя ў Беларусі патрабавала маральнай і палітычнай падтрымкі ў палове дзевяностых гадоў, калі яна яшчэ існавала. Але тады можна было прачытаць у „дэмакратычных” газетах як беларусы падчас рэферэндуму выказаліся за рускую мову і савецкія сімвалы. Апазіцыі не хацеў тады слухаць ніводзін натаўскі палітык. Сёння нават невядома, што больш небяспечнае для суверэнітэту Беларусі — непрадказальны Лукашэнка, ці апазіцыйныя дзеячы, якія дэмакратыі пастаянна вучыліся ў Маскве, экзамены ездзілі здаваць у Брусель, Лондан ці Нью-Йорк, а за дасканалую навуку ад усіх бралі стыпендыі.

Незалежніцкі і нацыянальны лагер, які ўвасабляў Зянон Пазьняк, фактычна рассыпаўся. Хаця ёсць даволі вялікая група патрыётаў, але няма ў яе лідэра, які аб’яднаў бы гэты рух, надаў яму сэнс і ідэю. Не мае гэтая арыентацыя таксама даверу з боку г.зв. „дэмакратычнага свету”. Таму на гэты момант найбольш карысным для Беларусі было б, калі б Лукашэнка адназначна накіраваўся на шлях пабудовы суверэнітэту краіны. Рэакцыя Захаду вызначае яму адваротны напрамак. Дэмакратыі ў Беларусі няма і доўга яшчэ яе не будзе, хіба што імітацыя яе на падабенства расійскай ці ўкраінскай. У гэтай частцы свету не вырасла яшчэ ніводнаве пакаленне, якое мела б дачыненне да дэмакратыі. У выпадку Беларусі спачатку павінен быць свой дом, а толькі пасля можна ў ім рабіць парадак, нават і дэмакратычны.