Успаміны пра Ларысу Геніюш

Сяргей ЧЫГРЫН

Аўтар успамінаў, які жыве ў вёсцы Дзярэчын Зэльвенскага раёна, усё жыццё аддаў школе. Філолаг па адукацыі, ён шчыра сябраваў і сябруе з многімі беларускімі пісьменнікамі. Ягоны дом у Дзярэчыне творчая інтэлігенцыя жартоўна называе домам літаратараў. Тут гасцявала амаль палова сяброў Саюза беларускіх пісьменнікаў. Пра свае дзярэчынскія сустрэчы Пятро Марціноўскі плануе напісаць і выдаць некалькі кніг. Першаю такою ластаўкай стала кніга ўспамінаў пра беларускую паэтку Ларысу Геніюш (1910-1983).

Пётр Марціноўскі і яго жонка Ірына шмат гадоў шчыра сябравалі з Ларысай і Янкам Геніюшамі. Ларыса Антонаўна часта гасціла ў Марціноўскіх, ды і яны неаднаразова наведвалі хату Геніюшаў у Зэльве.

Кніга „Наша Лорка” пачынаецца з успамінаў аб тым, як аўтар кнігі, Алесь Траяноўскі і Ларыса Геніюш ездзілі на матацыкле ў Гудзевічы да Алеся Белакоза, а таксама на радзіму паэткі — у засценак Жлобаўцы і ў вёску Палаўкі, што на Ваўкавышчыне. Там землякі яе ласкава называлі наша Лорка: „Наша Лорка прыехала. Прыходзьце да нас...”.

Пётр Марціноўскі цікава распавядае ў кніжцы і пра тое, як Ларыса Геніюш напісала і чытала яму верш „Зубры”, як яна па-мацярынску клапацілася пра Уладзіміра Караткевіча, якім апантаным кнігалюбам быў Янка Геніюш.

У кнізе „Наша Лорка” змешчаны таксама тэксты аднаго пісьма і паштовак Ларысы Геніюш да Марціноўскіх, а таксама ўрыўкі з „Незакончанай паэмы” паэткі. Паэма прысвечана рэпрэсіям у Беларусі ў 30-50-х гадах мінулага стагоддзя, падчас якіх шмат загінула беларускіх пісьменнікаў і палітыкаў:

„На якой мове з табой гаварыць,
Знаеш расейскую,
Можа выклікаць перакладчыка,
Можа па-чэску?”
Гляджу адважна, не, не баюся:
„Не знаю рускай,
Вы жа міністр на Беларусі
Дык гаварыце, як тут належыць,
Па-беларуску!”.
„Не, па-расейску ты загаворыш”, —
Грыміць Цанава.
Мовы ён нашай знаці — не знае,
Ад злосці шэры.
Біч для народу, скула ліхая,
Піяўка на сэрцы!
Бесіцца люта і мне жадае.
Суддзі не суддзі,
Быццам не людзі,
Скалы сядзяць:
„За беларускасць няхай вам будзе
Лет 25!”...

Акрамя малавядомай паэмы ў кнізе змешчаны вершы гродзенскіх паэтаў, прысвечаныя Ларысе Геніюш — Юркі Голуба, Дануты Бічэль, Міхася Скоблы, Уладзіміра Мазго, Ірыны Навуменкі, Ірыны Войткі і іншых аўтараў. Друкуюцца ў кнізе і фотаздымкі.