Ніва № 46 (2427), 17 лістапада 2002 г.

Каштаны памяці

Мацей ХАЛАДОЎСКІ

Пералом кастрычніка і лістапада не настройвае аптымістычна да свята і жыцця. Пахмурна, слата, да таго сёлета і выбары. Робіць сваё і Свята памерлых. У кожнага, мабыць, ёсць такі момант у жыцці, калі ўсведамляе, што ўсе найбліжэйшыя адыходзяць на вечны спачын. Так я сабе думаў, стоячы над магіламі родных на гарадскім могільніку. Побач месца, на якім пахавалі два гады таму маю бабулю, ляжаў дасюль 60-гадовы мужчына. Яшчэ летась дзень да Дзядоў хтосьці да яго прыходзіў. Ставіў свечкі, клаў сціплы букет кветак. Сёлета дзень да Свята памерлых яго магілка была асыпана апалай лістотай, стаялі выгарэлыя ад месяцаў знічы, а на галоўную пліту быў прыклеены аранжавы лісток: Grob do likwidacji. Такіх магілак на камунальным могільніку, дарэчы, значна больш. Назаўтра хтосьці з гэтай магілкі змёў лісты, пазбіраў выгарэлыя свечкі і паклаў два каштаны. Замест буйных хрызантэм? Каляровых знічоў? Той хтосьці памятаў, ды, мабыць, не хапіла яму на выказанне гэтай памяці... кашальком. Зрабілася мне няёмка і яшчэ больш сумна. Спачуваючы, я падзяліўся ялінкай і знічом. Зараз потым прыйшло мне ў галаву, што гэта дурасць. Гэта ж той хтосьці, хто прынёс каштаны, пэўна, незалежна ад зямных сваіх цяжкасцей, памятае, і далей кахае пахаванага там мужчыну. Ёсць. Зараз потым прыйшла мне ў галаву думка: а што з магіламі бацькоў мае бабулі, хто дбае пра іх пасля іхнай смерці, хто паклаў хоць бы два каштаны. Падумаў: трэба адшукаць магілу маіх прадзедаў. Сёлета не знайшоў. Ці знайду яе праз год, ці ў тым часе не знікне яна, рашэннем выпісаным на аранжавым лістку.

* * *

Дзяды міналі ў атмасферы лютай дыскусіі над прыватызацыяй адной з варшаўскіх энергетычных фірмаў і абвяшчэннем афіцыйных вынікаў самаўрадавых выбараў. У адным, як і ў другім у Беластоку выпадках першую скрыпку іграла Ліга польскіх сем’яў (LPR). Раман Гертых, адзін з галоўных лідэраў LPR, кажучы ў тэлебачанні аб пагрозах ад прыватызацыі энергетычнага сектара, грымеў: „У дэмакратыі ёсць свае межы!” З аргументацыі Гертыха, замала пераконваючай, але „гучна” выказванай, вынікала, што якраз ён і Ліга будуць вызначаць гэтыя межы дэмакратыі. Несумненна, гэтак будзе ў беластоцкай Гарадской радзе, у якой LPR атрымала восем мандатаў, што ў радзе ў 28 асоб, разам з пяццю галасамі Беластоцкага паразумення правіцы (тае ад Рышарда Тура), Права і Справядлівасці (ад кандыдата на прэзідэнта Марка Казлоўскага), дае абсалютную большасць. І незалежна ад таго, што СЛД здабыў з ліку ўсіх выбарчых камітэтаў найбольш — 10 мандатаў, то Беластокам ізноў будзе кіраваць правіца, з галоўнай яе сілай — LPR. Калі прыняць прадпасылкі, што Ліга ведае і акрэсліць межы дэмакратыі і прывесці ранейшыя выступленні падляшскага пасла і тутэйшага аднаго з лідэраў Лігі Анджэя Фэдаровіча аб tak zwanych mniejszosciach, нічога не паказвае на тое, каб беларусам магло быць не так, як дасюль (чытайце: таксама хранова). У дадатак значная частка беларусаў пайшла на выбары самастойна. Што як быццам бы мела адняць шмат галасоў СЛД, прынамсі на думку яе некаторых лідэраў. Значыць, атака ў найбліжэйшыя месяцы ці гады можа надысці і з кіруючага правага боку, як і з апазіцыйнага левага. І не памогуць чатырох-пяцёх гарадскіх радных, якія дэкларуюцца як праваслаўныя, а якіх будзе абавязваць саюзна-апазіцыйная дысцыпліна.

На ўсякі выпадак падрыхтаваў я два каштаны на магілку беластоцкай беларушчыны, якая вырвалася да незалежнасці і самастойнасці. І на ўласную, бо дэклараваўся я як хадайнік такіх дзеянняў.