Адкрыты праект

Зося ЛЕМЕШ

Час падзей: 9 кастрычніка. Серада. 10 дзён да „Бардаўскай восені”.

Падзеі: Вучні як заўсёды прыходзяць у школу ў восем гадзін. На калідорах сустракаюць вялікія і меншыя чорныя драўляныя рамы, а ў іх — брук. Адзін з камянёў памаляваны на чырвона. Ніхто не ведае, чаму так. Над брукаванымі квадратамі збіраюцца групкі ліцэістаў і дыскутуюць: „Што гэта?” — „Чырвоны — пэўна, сімвал крыві”. „А можа гэта яўрэйскія могілкі...” — „Не жартуй!”

Камяні выклікаюць эмоцыі і рэакцыю. Нейкі жартаўнік на адным з квадратаў піша: „Убікацыя хвілёво пшэнесёна”. Іншы „сур’ёзнік”: „Можна мець шмат ідэй, аднак не кожная ёсць добрая”. Пасля першага здзіўлення вучні пачынаюць больш адважна абыходзіцца з камянямі — не баяцца ўжо хадзіць па іх і пачынаюць лічыць іх амаль нармальным (мо крыху менш плоскім) кавалкам падлогі.

Час падзей: 10 кастрычніка. Чацвер. 9 дзён да „Бардаўскай восені”.

Падзеі: Вучні спыняюцца на парозе залы 105 (кабінет беларускай мовы) і пытаюць здзіўленыя: „Дзе будуць урокі?” — „Тут, тут, уваходзьце, калі ласка”. „Тут?!” Іх недаверлівасць выклікана тым, што бачаць у зале. А ў ёй усе сталы рассунутыя на бакі, крэслы ўстаўлены кругам, а пасярэдзіне — гурба камянёў-валуноў!

Урокі ў зале 105 не адбываліся зусім звычайна. Гімназісты размаўлялі аб надыходзе восені і яе прыкметах, першакласнікі-ліцэісты мелі ўрокі прысвечаныя беларускай культуры. Яны чыталі вершы, маглі набыць зборнікі паэзіі і прозы Міры Лукшы (дарэчы, Міра Лукша 4 кастрычніка адведала наш ліцэй і правяла ўрокі ў некаторых класах, за што яшчэ раз дзякуем). Першакласнікі слухалі таксама беларускія песні. Нават адну мы вывучылі і пачалі разам спяваць — „Як забава, то да рання”...

Час падзей: 11 кастрычніка. Пятніца. 8 дзён да „Бардаўскай восені”.

Падзеі: Увесь дзень са школьнага радыёвузла чуваць было беларускую музыку, а на сценах і падлозе расклеены былі плакаты „Бардаўскай восені 2002”. Тады ўжо ўсе, нават тыя, якія не паспелі дапытацца, даведаліся, што ўсе дзіўныя здарэнні папярэдніх дзён звязаны былі з „Бардаўскай восенню”. У нашай школе гэта ўжо амаль традыцыя, што тыдзень да „Бардаўскай восені” адбываецца своеасаблівая рэкламная кампанія. Галоўным спецыялістам па той рэкламе з’яўляецца Хрыстафор Ангельчык, сябра Звяза беларускай моладзі, які ад дзевяці гадоў арганізуе фестываль.

Сёлета Хрыстафор заявіў: „Мая мэта — не толькі заахвоціць моладзь да выезду на „Бардаўскую восень”. З гэтым няма праблемаў — у мінулым годзе з гайнаўскага белліцэя прыехала пад сотню чалавек. Цяпер хочам сарганізаваць амаль асобнае мерапрыемства — „Адкрыты праект беларускіх ліцэяў”, мэтай якога было б стварыць у школе незвычайную восеньскую атмасферу, а таксама заахвоціць маладых да задумы. Гэта важнае, а ў штодзённым, паспешлівым жыцці звычайна не атрымліваецца. Намерваюся таксама паказаць гісторыю Фестывалю „Бардаўская восень”. У гэтым годзе пакарыстаўся я ідэяй з плаката „Бардаўскай восені <hex<91>hex>98”, які мне асабіста найбольш падабаецца — адтуль і брук на калідорах”.

Акцыя накіравана да вучняў. А як яны да яе ставяцца? „Дэнэрвуе мне”. — „Глупе. Лісце былы лепшэ” (у мінулым годзе па школе раскіданае было шматколернае клёнавае лістоўе). Размаўляла я з Аняй, Асяй і Адрыянам — вучнямі, якія ў чацвер удзельнічалі ў „каменным уроку”.

— Якая была ваша першая рэакцыя на камяні на калідорах?

— Шок. А пасля пытанне: што гэта? навошта? чаму? Пазітыўна, бо людзі разварушылі мазгі. Заўсёды было лісце, так што да канца не было вядома, што тут тыя камяні робяць. Мы ж да гэтай школы прыйшлі нядаўна, не бачылі плаката з 1998 года...

— Не перашкаджае вам той „непарадак” у школе?

Ася: — Мне крыху так, асабліва калі камяні ляжаць паасобна, не ў рамках, пасярэдзіне калідора... Не ведаю таксама, чаму некаторыя з іх жоўтыя, зялёныя, сінія...

— А як думаеце — колеры гэтыя абазначаюць нешта?

— Чырвоны напэўна Беларусь, а іншыя — кожны сам можа сабе выдумаць значэнне. Такая невядомая заахвочвае зрэшты, каб пытаць.

— Як правялі вы сённяшні ўрок беларускай мовы?

— Супер! Чыталі мы вершы — маю нават кніжку Міры Лукшы (Адрыян дастае з заплечніка зборнічак). Спадарыня Грыгарук уключыла музыку і распавяла аб „Бардаўскай восені”. Паказала нам плакаты з папярэдніх гадоў.

— Які плакат вам найбольш спадабаўся?

Ася: — Мне той з чырвоным камянём — скарыстаны для рэкламы.

Аня: — І мне камяні найбольш падабаюцца. Таксама гэты белы з чырвонай калінай прыцягнуў маю ўвагу.

Адрыян: — Я ў мінулым годзе пабываў на фестывалі. Паводле мяне, спецыфіку канцэртаў найлепш паказвае плакат з 1994 г., з белай гітарай на цёмным фоне.

— Як ацэньваеце „Адкрыты праект беларускіх ліцэяў”?

— Пазітыўна.

— Хацелі б вы, каб такая акцыя адбывалася штогод?

— Напэўна.

— А будзеце дапамагаць пры арганізацыі, як зараз робяць гэта вашы старэйшыя сябры з Клуба беларускіх спраў ГРаБЛі?

— Часу няма... Заняткі пасля ўрокаў... Многа дамашніх прац... здаецца, не будзем...

Трэба нагадаць, што праект не адбыўся б без вялікай дапамогі і зразумення з боку настаўнікаў, практыкантак і шмат каго яшчэ. Такія акцыі не толькі заахвочваюць настаўнікаў прыдумваць цікавейшыя заняткі, як мела гэта месца ў зале 105, але таксама могуць паўплываць на тое, каб наш ліцэй не быў „беларускім” толькі па назве. Самае важнае — на акцыю згадзілася дырэкцыя школы, а нават настолькі ёй брук спадабаўся, што вырашылі дзве рамы пакінуць у якасці пастаяннай экспазіцыі. Шкада толькі, што такога лібералізму няма ў бельскім белліцэі. Там сябры Клуба паклапаціліся, каб плакаты „Бардаўскай восені” не віселі незаўважанымі, але далёка ім да такой свабоды як у нас.