Папяровыя намеры

Мацей ХАЛАДОЎСКІ

Наколькі ў адносінах да сённяшняй сітуацыі ў дакуменце шмат канкрэтаў, то напрамкі развіцця ваяводства — досыць асцярожныя і найчасцей запісаны ў агульных фразах. Даведваемся, вось, што ў мінаючым годзе наступіла ў нашым рэгіёне зніжэнне прадукцыі спажывецкага збожжа і мясной жывёлы, а павысілася скупка малака. У сваю чаргу, напрыклад, прыбыткі ў будаўніцтве былі намнога ніжэйшыя за леташнія. У ваяводстве заўважаецца далейшы адплыў вяскоўцаў у гарады. Большы ў ваяводстве адсотак людзей дапрадукцыйнага ўзросту. „Недахоп прапанавання на рынку працы ў рэгіёне можа паўплываць на змяншэнне і так невысокіх заробкаў, а тым самым на пабольшанне міграцыйных працэсаў”, — піша аўтар праекта, праўленне ваяводства. Заўважана паніжэнне заняцця і то ўва ўсіх сферах. Што цікава — найбольшы заняпад у занятасці (на 25,2 прац.) — у гасцініцах і рэстаранах, хоць адным з прыярытэтаў падляшскіх самаўрадаў (гмінных, павятовых і ваяводскага) апошніх чатырох гадоў меў быць турызм. Прычым вельмі рэзка панізіліся заробкі. Аказалася, найбольш у апошні час зараблялі асобы занятыя на пошце і ў тэлекамунікацыі (амаль 3 тыс. зл.) і ў прадпрыемствах, якія займаліся дастаўкай вады, электраэнергіі, газу (амаль 2,5 тыс. зл.). Аднак гэта выключэнні. Генеральна наступіла паніжэнне заробкаў, што мае ўплыў на паніжэнне продажу тавараў.

У суме, вобраз падляшскай рэчаіснасці апошніх гадоў не ёсць такі і вясёлы. Да такой высновы даходзіць цяперашняе — правае праўленне ваяводства. Канкрэтна, аднак, уступаючыя ўлады рэгіёна мала прапануюць. З цікавінак: хочуць змагацца з беспрацоўем шляхам занятку прызыўнікоў у рамках альтэрнатыўнай службы. Да таго гучаць у гэтай і іншых галінах агульныя фразы кшталту „дзеянні дзеля асоб, якім пагражае звальненне з працы”.

У падлягаючых ваяводскаму самаўраду асветных пляцоўках намеры таксама „значныя”. Шмат дзе зводзяцца яны да планавання замены вокан, дзвярэй ці памалявання сцен у класах. Загадкава гучыць адзін з пунктаў, які датычыць намераў наконт аховы здароўя і грамадскай палітыкі. Вось праўленне прагне займацца, увага: „накіроўваннем асоб у апякунча-лячэбныя ўстановы”. Можна мець толькі надзею, што выбар гэтых асоб не будзе праводзіцца паводле палітычнага ключа.

Ці беларусы могуць знайсці ў Zalozeniach штосьці, што датычыла б якраз іх, не ўлічваючы агульнаграмадскіх карысцей і некарысцей? У раздзеле дакумента „Культура і мастацтва” першай мэтай, якая будзе рэалізавацца ў наступным годзе, мае быць „ахова культурнай спадчыны”. Што пад гэтым паняццем скрываецца, аўтары не тлумачаць. Падобна як і мэты „стварэння ўмоў дзеля захавання і развіцця культуры нацыянальных меншасцей”. Магло б здавацца, што, для прыкладу, ваяводскі самаўрад гатовы даць шмат грошай на пабудову ў Беластоку Цэнтра беларускай культуры. Згодна са сцвярджэннямі падляшскага маршалка Славаміра Згжывы, успамаганнем дзеянняў меншасцей займаецца галоўным чынам падчынены ўправе Ваяводскі асяродак анімацыі культуры. Дык як мела б памагаць ВААКу ўправа? Вось адказ: „неабходны ёсць рамонт балконаў і часткі электрасістэмы”.

Праўленне затое памятае аб неабходнасці правядзення рэстаўратарска-рамонтных прац пры Палацы архімандрытаў у Супраслі, у частцы прадбачанай на аддзел Падляшскага музея. Можна разлічваць, што беларусы знойдуць, аднак, сваё месца ў мерапрыемствах арганізаваных ВААКам, асабліва ў праектах „Падляшша бліжай Еўропы” ці „Карані нашы ёсць тут”. Хоць у другім выпадку ўжо ёсць агаворка, што мае ён „dotyczyc upowszechniania postaw patriotycznych” (паляка-католіка?).

Можа цешыць, што адным з найважнейшых прыярытэтаў у рамках ваяводскага мецэната мае быць падтрымка (арганізацыйная, фінансавая?) пачынанняў асацыяцый нацыянальных меншасцей, сярод гэтага: ХХІІ Фестывалю царкоўнай музыкі ў Гайнаўцы (першы прыярытэт), ІІ Міжнародных мастацкіх сустрэч у Тапіле пад Гайнаўкай (ІІІ прыярытэт), Фестывалю беларускай песні (прыярытэт VI). Беларусаў з былога Беластоцкага ваяводства можа таксама ўцешыць план мадэрнізацыі дарогі Заблудаў — Нарва — Гайнаўка — Кляшчэлі на адрэзку Кляшчэлі — Елянка і вуліц Спартыўнай ды Беластоцкай у Гайнаўцы ці дарогі Кудэлічы — Паўлавічы — Грабарка — Каянка. Мадэрнізацыя, аднак, скрыжаванняў ці мастоў плануецца ўжо толькі на тэрыторыі былых Сувальскага і Ломжынскага ваяводстваў і вакол Лап.

Іншым дакументам, над якім разважалі радныя на апошнім пасяджэнні сейміка, была „Праграма развіцця чыгуначнага транспарту ў Падляшскім ваяводстве да 2005 г., з перспектывай да 2015 г.”. Прыярытэтам мае быць „утрыманне рэгіянальнага руху ліній мясцовага значэння”. Аднак прадказваецца ў апрацоўцы м.інш. мадэрнізацыя лініі Беласток — Бельск-Падляшскі — Чаромха — мяжа дзяржавы. Аўтары сцвярджаюць дрэнны стан пуцей Седльцы — Чаромха — Гайнаўка — Нязнаны Бор на адрэзку Гайнаўка — Нязнаны Бор і прадказваюць чарговае адмяненне пасажырскіх перавозаў на лініі Гайнаўка — Семяноўка — Цісоўка — мяжа дзяржавы. Таксама ёсць пагроза закрыць, па тэхнічных прычынах, лінію Чаромха — Беласток.

Затое аптымістычна гучыць план мадэрнізацыі станцыі Кузьніца-Беластоцкая і перагрузачнай станцыі ў Саколцы ды станцыі Зубкі-Беластоцкія бліз дарожнага пагранперахода ў Баброўніках. Рэйкавыя аўтобусы маюць быць уведзены на лініях Беласток — Зубкі-Беластоцкія, Беласток — Гайнаўка, Гайнаўка — Чаромха, Чаромха — Беласток. Маюць быць прыстасаваныя на патрэбы калекіх асоб камунікацыйныя комплексы: будынак вакзала — пероны на станцыях у Беластоку, Бельску-Падляшскім, Гайнаўцы і Чаромсе. Найдаражэй мае каштаваць мадэрнізацыя чыгуначнай лініі Беласток — Чаромха — мяжа дзяржавы (80 мільёнаў зл.) ды Саколка — Кузьніца-Беластоцкая — мяжа дзяржавы (45 млн. зл.). Ці на гэта знойдуцца грошы, аўтары апрацоўкі — Даследчы асяродак эканомікі транспарту — не адказваюць. Пакуль што, як і чыгуначныя планы на найбліжэйшыя гады, так і бюджэтныя палажэнні на будучы год, застаюцца толькі на паперы. Давядзецца імі заняцца радным наступнай кадэнцыі. Можна было б мець надзею, што самаўрадаўцам прадстаўляючым інтарэсы беларускага асяроддзя.