Беларусь — краіна азіяцкая?

Уладзімір ЛАПЦЭВІЧ

Парламенцкая Асамблея Рады Еўропы зноў заявіла аб сваім непрыняцці за сучасныя цывілізаваныя тых парадкаў, што пануюць зараз на абшары паміж Бугам і Дняпром. Нягледзячы на вялікія намаганні беларускіх улад увайсці на роўных правах у гэтую арганізацыю, справа не рухаецца з месца.

Трэба адзначыць, што Рада Еўропы даволі лагодная да прыняцця новых сябраў у свае шэрагі ў параўнанні, напрыклад, з Еўрасаюзам. Але нават туды дзверы для Беларусі застаюцца зачыненыя.

Яшчэ ўзімку 1997 года пасля апошняга рэферэндуму статус адмыслова запрошанага сябры ў Радзе Еўропы для Беларусі быў скасаваны. Прычыны вядомыя — парушэнне ўласных законаў пры правядзенні гэтага самага рэферэндуму выканаўчай уладай.

Шчыра кажучы, за пяць гадоў, што мінулі з той пары, шанцаў да аднаўлення гэтага статуса ў беларускага кіраўніцтва было больш, чым дастаткова. Варта было крыху лібералізаваць эканоміку, не надта ўжо ціснуць на апазіцыю, увесці мараторый на смяротнае пакаранне, ну і крыху палепшыць сітуацыю з правамі чалавека, асабліва ў галіне свабоды слова. Калі б гэтыя ўсе чыннікі былі ўспрыняты лукашэнкаўскай адміністрацыяй усур’ёз, а не з пазіцый безадказнага ківання на хібы ў развіцці дэмакратыі ў іншых краінах-сябрах Рады Еўропы, то ўжо даўно дэпутаты беларускай Палаты прадстаўнікоў лічылі б сябе паўнавартаснымі высокапастаўленымі еўрапейцамі. Але, па ўсім відаць, здаровы сэнс калі і ёсць ва ўзаемадачыненнях лукашэнкаўскага кіраўніцтва з Еўропай, то знаходзіцца далёка не на першым плане. Ігнараванне элементарных патрабаванняў з боку той жа Рады Еўропы, верагодна, рабілася з мары ў тое, што ў недалёкім будучым на еўразійскім абшары паўстане вялікі і магутны Саюз Беларусі і Расіі, які, як калісьці СССР, будзе сам дыктаваць сваю волю ўсяму свету, а не толькі „якойсьці там” Еўропе.

Рэчаіснасць, тым не менш, шмат у чым адрозніваецца ад таго, што марыцца. Банкруцтва лукашэнкаўскай палітыкі на ўсходнім напрамку, якое сталася з-за непамерных амбіцый беларускага прэзідэнта, і палітычная самаізаляцыя ад заходніх, паўночных і паўднёвых суседзяў прывяла да таго, што Беларусь пераўтвараецца ў краіну-ізгоя.

З усіх 48 дзяржаў еўрапейскага кантынента 47 уваходзяць у вышэйзгаданую арганізацыю. Аб тым, калі прадстаўнікі 48-й, гэта значыць Беларусі, атрымаюць магчымасць неяк уплываць на тыя рашэнні, што прымае Рада Еўропы, а гэта значыць прадстаўляць Беларусь як яе сябра, пакуль невядома.

У прынятай на апошнім пасяджэнні ПАРЕ рэзалюцыі па беларускім пытанні зноў прагучала праблема зніклых палітыкаў. І ўжо не толькі прагучала, але і набыла практычнае ўвасабленне спробы яе вырашэння. Цяпер створаны „спецыяльны падкамітэт па расследаванні абставін знікнення па нібыта палітычных прычынах у Беларусі”.

Не забыліся еўрапейскія дыпламаты і пра пагаршэнне сітуацыі са свабодай слова, асабліва ў плане крымінальнага пераследу апазіцыйных журналістаў.

Усе гэтыя і ранейзгаданыя чыннікі сведчаць аб тым, што беларускі рэжым па-ранейшаму застаецца за мяжой яго прызнання Радай Еўропы. Папраўдзе, яго гэта ў даны момант не надта хвалюе. Калі ўзгадаць выказванні самога А. Лукашэнкі пра не самамэту сяброўства ў еўрапейскіх структурах, то натуральным падаецца заява аднаго з дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў С. Касцяна аб тым, што „начхаць мы хацелі на гэтую ПАРЕ, якая ёсць васалам ЗША... Трыста гадоў Беларусь пражыла без Еўропы і яшчэ пражыве тысячу гадоў”.

Каментаваць глупствы жадання не выклікае. Але вынікам кіравання такіх антыеўрапейцаў ужо стала тое, што беларускай дзяржаве нічога не застаецца як шукаць знешнепалітычных партнёраў за тысячы кіламетраў ад сваіх межаў і сярод тых, да каго з непрыязнасцю ставіцца цывілізаваны свет. Гаворка ідзе аб кіраўніцтвах Ірака і Ірана.

Магчыма, у будучым, калі беларуская прадукцыя не страціць сваіх пазіцый у гэтых краінах, такое супрацоўніцтва прынясе плён. Але больш верагодным падаецца, што закрыццё сваёй эканомікі і палітыкі ад перадавых ідэй і тэхналогій, якія ў стане выпрацоўваць толькі адкрытыя грамадствы, не дасць беларускай дзяржаве ні цяпер, ні потым ані палітычных, ані сур’ёзных эканамічных дывідэндаў.