Суверэнная краіна Беларусь

Яўген МІРАНОВІЧ

Вялікай палітычнай падзеяй у Беларусі была сустрэча Лукашэнкі 17 верасня з журналістамі ў прэзідэнцкай рэзідэнцыі. Хаця праходзіла яна ў прысутнасці вялікай колькасці падначаленых прэзідэнту работнікаў СМІ, аднак удзельнічалі ў ёй таксама журналісты, якіх цяжка было б назваць паклоннікамі прэзідэнта. Другой асаблівасцю сустрэчы была нагода ставіць пытанні, якіх гаспадар зусім не чакаў і праўдападобна не хацеў пачуць. Тэлебачанне вяло прамую трансляцыю з сустрэчы. Упершыню паказаны былі нецэнзураваныя нявыгадныя пытанні журналістаў.

Вядомы слухачам карэспандэнт Польскага радыё Уладзімір Пац пытаў пра перспектывы беларуска-польскіх адносін. Лукашэнка адказаў, што калі б Польшча была суверэннай краінай, яны напэўна былі б лепшыя. Аднак польскае праўленне мусіць з усяго апраўдвацца перад амерыканцамі. Калі толькі Польшча зробіць крок наперад у напрамку збліжэння з Беларуссю, Беларусь зробіць два крокі наперад.

Пераважная большасць пытанняў кранала справу інтэграцыі з Расіяй. Адказы даваліся ў адным тоне: „Беларусь мусіць быць суверэннай краінай. Не можа яна стаць губерняй Расійскай Федэрацыі. Нам патрэбны добрыя эканамічныя і палітычныя адносіны з Расіяй, але пра ўваход у Расію няма мовы” — дэклараваў прэзідэнт.

Сэнс новай рыторыкі стаў больш зразумелы, калі адзін з журналістаў спытаў пра палітычную будучыню Лукашэнкі, таму што ў адпаведнасці з канстытуцыяй у 2006 г. ён не можа больш кандыдаваць на пост прэзідэнта краіны. „У Беларусі, — адказаў прэзідэнт, — усё магчымае. Я законаў парушаць не буду, але калі народ захоча адмяніць закон, што можа зрабіць у выглядзе рэферэндуму, я яшчэ падумаю наконт наступных выбараў”. Адказ сведчыў аб тым, што Лукашэнка ўжо думае пра чарговы тэрмін, а толькі незалежная краіна можа даць яму прэзідэнцкае крэсла. У Расіі ён мог бы, з крамлёўскага дазволу, быць, напрыклад, мінскім губернатарам, але і гэта няпэўнае.

На другі дзень каментатар першай праграмы расійскага тэлебачання Максім Сакалоў адкрытым тэкстам заявіў, што раўнапраўя паміж Расіяй і Беларуссю няма і быць не можа. Беларусь адстае эканамічна і з’яўляецца палітычным аўтсайдэрам. Сакалоў даваў зразумець, што інтэлектуальны ўзровень беларускага кіраўніцтва не дае падстаў, каб успрымаць Беларусь як раўнапраўнага партнёра Расіі.

Адказваючы на пытанні журналістаў Лукашэнка прабаваў нават усміхацца, жартаваў, паводзіў сябе як прэзідэнт краіны. Зрабіў толькі адну памылку, прадоўжыў канферэнцыю і дазволіў задаваць пытанні журналістам, якіх вядучая сустрэчу не дапускала да мікрафона. Тады падняўся журналіст газеты „Народная воля” і спытаў пра велічыню прэзідэнцкага бюджэту і прыбытак ад гандлю зброяй. І гэты момант прэзідэнт псіхічна не стрымаў. „Я самый чистый человек в мире, я самый честный человек, хотя меня зовут православным атеистом, я от никого ничего не брал, а вы?” — паставіў пытанне Лукашэнка і зараз адказаў. „Вы грантабраннікі, за чужыя грошы, якіх напхалі поўныя кішэні, пішаце хлусню пра сваю краіну і прэзідэнта”. Далей пачаў звычайна лаяць журналістаў „Народнай волі” і пагражаць закрыццём газеты. На шчасце вядучая аб’явіла канец прэс-канферэнцыі.

20 верасня Беларускае тэлебачанне паінфармавала пра прэм’еру спектакля „Князь Вітаўт” у Нацыянальным тэатры імя Янкі Купалы ў Мінску. Рэцэнзенты расхвальвалі тэатр і акцёраў, якіх раней не заўважалі доўгімі гадамі. Аднак зразумелай стала змена падыходу прапаганды да творчасці людзей гэтага беларускамоўнага тэатра, паколькі ў ліку гледачоў сядзеў сам Лукашэнка. Пасля спектакля прэзідэнт не шкадаваў цёплых слоў у адрас артыстаў, а на дадатак зрабіў кароткі даклад на тэму ролі інтэлігенцыі ў фарміраванні беларускага народа. Гаварыў пры тым на беларускай мове. „Бог даў нам такіх людзей”, — і тут пасыпаліся прозвішчы стваральнікаў беларускай літаратуры, навукі, культуры. Без Пушкіна і Дастаеўскага.

Адна шчырая размова з Уладзімірам Пуціным так адмяніла Лукашэнку, што часам прэзентуецца ён як беларускі нацыяналіст. Мінскі люд нават адабрае тое, што ён гаворыць, інтэлігенцыя падкрэслівае, што гэта толькі часовыя змены выкліканыя эмоцыямі і неўзабаве ўсё вернецца да нормы. Тым часам прэзідэнт раскручвае прапаганду аб патрэбе захавання суверэнітэту краіны, у чым не сумняваецца ніводзін з суседзяў Беларусі.