Краіна замкаў і смачнага хлеба

Ганна КАНДРАЦЮК

На выстаўцы фатаграфіі з навукова-этнаграфічных паездак у Беларусь у 1999-2002 гадах. Ініцыятаркай трох вандровак была доктар Лена Глагоўская. Ідэю падказалі ёй тамашнія студэнты-палякі, якіх цікавіў сучасны вобраз Рэспублікі Беларусь, у прыватнасці: як жывуць звычайныя беларусы, на якой размаўляюць мове, як ставяцца да прыезджых і турыстаў. Як адзначыла Лена Глагоўская, гэта людзі, якія не хварэюць на „крэсавую” рамантыку, Беларусь іх цікавіць з-за блізкага суседства і супольнасці ў гісторыі і культуры.

Фотавыстаўка адлюстроўвае працэс адраджэння Рэспублікі. Красамоўным прыкладам ёсць замак у Міры — перад і пасля рэстаўрацыі пад патранатам ЮНЕСКА. Адноўленыя гарады — Навагрудак, Заслаўе, Шклоў. Шмат месца прысвячаецца жыхарам мястэчак і вёсак, сярод якіх сустрэнем захавальніка спадчыны Алеся Белакоза з Гудзевіч, пісьменніка Янку Брыля, мастакоў Алеся Пушкіна і Генадзя Матусевіча, польскіх ксяндзоў, якія сеюць беларускае слова ў касцёле, і нават ярых прыхільнікаў прэзідэнта.

Складаныя адносіны да сімвалаў выяўляе прысутнасць разнавідных помнікаў — побач Леніна сустрэнем сучасныя манументы — помнік князю Барысу з Анёлам Ахоўнікам у Барысаве, Свіслацкаму байцу, помнік-скульптуру Ігуменскай Божай Маці і камяні ў памяць вядомых літаратараў і дзеячаў.

Іншы фрагмент выстаўкі выяўляе прыроду — запаведнікі Блакітныя азёры, Нарач, Браслаўскія азёры. З гэтай перспектывы Беларусь явіцца як краіна патэнцыяльнага турызму. Каштоўнасцю з’яўляюцца не толькі маляўнічыя азёры і лясы, але ветлівасць і гасціннасць жыхароў краіны.

Паказаны таксама прыклады абыякавасці да нацыянальных скарбаў: разбураныя замкі ў Крэве, Любчы, Ружанах, зруйнаваныя цэрквы і касцёлы. Не абышлося і без этнаграфіі — тут арнаментыка і мастацкае афармленне вясковых дамоў.

Сярод аўтараў фотавыстаўкі — студэнты і журналісты: Агнешка Гродгэль, д-р Лена Глагоўская, Анна Куклік, Агата Міхалік, Кацярына Пятроўская, Тамаш Пятроўскі, Анна Марыя Пшыстальская, Іаанна Тамчук, Вячаслаў Харужы і ніжэйпадпісаная. Частка фотаздымкаў вядомая чытачам „Нівы”, яны друкаваліся разам з рэпартажамі цыкла „Блакітная Рэспубліка” і „Беларусь 2000”.

Выстаўка каштоўная тэматычнай разнавіднасцю і добрай якасцю фотаздымкаў. Глядач, перш за ўсё, паражаны спадчынай Вялікага княства Літоўскага. Беларусь явіцца як краіна замкаў, лясоў і смачнага хлеба.

— А ўсё іншае як на Беласточчыне, — адзначалі наведвальнікі.

Аўтары выстаўкі падрыхтавалі публіцы беларускае застолле. На ім апынуліся бульбяныя салаты, хлеб са шмальцам, салёныя агуркі, квас, вада „крамянёўка” паводле рэцэпта Алеся Белакоза, яблыкі і грушы, проста з садка гданьскага консула Міхаіла Аляксейчыка.

— Jakie smaczne tam macie ziemniaki! — з небывалым энтузіязмам хваліў беларускія стравы стораж з Управы горада. Дзядзька, сам мазур, даказваў, што беларуская бульба смачнейшая і больш „праўдзівая” (хаця купілі яе ў мясцовым магазіне). Праўда, падрыхтаваны пачастунак і дэгустацыя „крамянёўкі” былі адно „дарогай у сэрца”, — гледачы ставілі аўтарам процьму пытанняў пра турыстычную інфраструктуру, пра адносіны міліцыі да чужаземцаў, пра бяспечнасць у дарозе і гасцініцах. Згодна з мэтай фотавыставы, многія наведвальнікі запаліліся ехаць у Беларусь.

І яшчэ адно — у час мерапрыемства ва ўдзельнікаў першай вандроўкі, Ані і Тамаша Пятроўскіх нарадзілася дачка Вольга. За акном раскруцілася бура з маланкамі. Лівень цешыў усіх, — на Памор’і, як і ў нас, ад вясны не было дажджу.

Была яшчэ адна важная нагода для святкавання. Міхась Куптэль, грамадскі дзеяч і карэспандэнт „Нівы”, адзначаў сваё шасцідзесяцігоддзе. У якасці падарунка аўтары выстаўкі уручылі яму фота Ружанскага замка Сапегаў.

Выстаўка ў Сопаце будзе працаваць да канца верасня, пасля пераедзе ў Гдыню і, як спадзяюцца арганізатары, на Беласточыну — у беларускія ліцэі.