Кругі на вадзе

Уладзімір ЛАПЦЭВІЧ

Нагадаю, што падчас прэсавай канферэнцыі, наладжанай абодвума прэзідэнтамі, прагучалі канкрэтныя прапановы расійскага лідэра аб далейшым развіцці так званай саюзнай дзяржавы. Гэта альбо ўваход Беларусі ў склад Расіі, альбо будаванне адносін на ўзор Еўрасаюза. Калі ў першы момант рэакцыя Аляксандра Лукашэнкі была нейкая ніякаватая — сапраўды што тут можна дадаць ці абвергнуць? — то цяпер ён пачаў поўнасцю крытыкаваць выказанае сваім галоўным саюзнікам. І гэтая рэакцыя з боку ўсё больш нагадвае нешта сярэдняе паміж капрызамі дзіцяці і звычайнай істэрыкай.

Беларускі прэзідэнт, пачаўшы з таго, што на гіпатэтычным рэферэндуме аб уваходжанні яго краіны ў склад Расіі кожны беларус скажа не, дайшоў да таго, што назваў такую ідэю „абразлівай” і „трызнёй”. Больш таго, на нядаўняй сустрэчы са спартсменамі, ён заявіў, што нічога падобнага з Пуціным ён не абмяркоўваў. Выказванні расійскага прэзідэнта нібыта сталі эскпромтам, які атрымаўся ў выніку „падкідвання” вышэйзгаданых прапаноў непасрэдна на прэс-канферэнцыі, а Пуцін, маўляў, папросту ўзяў іх і прачытаў.

Цяжка сказаць, як на самой справе ўспрыняў расійскі лідэр такія сцвярджэнні Аляксандра Лукашэнкі, але, здаецца, наўрад ці ён будзе згодны з тым, што яго выстаўляюць ў ролі звычайнага папугая ці бяздумнага механізма па агучванні кімсьці напісанага. На дадзены момант ніякіх адказаў на такія словы з расійскага боку яшчэ не было, ды і хутчэй, за ўсё, іх не будзе.

Што ж тычыцца рэакцыі расійскай палітычнай эліты на пачатае праз некаторы час пасля сустрэчы „абурэнне” беларускага прэзідэнта і яго атачэння, то яна даволі памяркоўная і зводзіцца да таго, што „наша справа прапанаваць”. Калі А. Лукашэнка кажа, што саюзны дагавор даўся яму потам і крывёю, то яму адказваюць — а пры чым тут ваш пот? — аб’яднання ж, здаецца, хочуць народы. А калі вас не задавальняе перспектыва стаць часткай Расіі, то давайце будаваць нешта падобнае на Еўрапейскі Саюз, дзе кожнае рашэнне Еўрапарламента мусіць яшчэ быць прынятае нацыянальным заканадаўчым органам і толькі тады пачне дзейнічаць у той ці іншай краіне. Але, аказваецца, Еўрасаюз гэта не тое, чаго хоча цяперашні беларускі прэзідэнт. Аляксандр Лукашэнка пачынае заяўляць ужо аб тым, што ў аб’яднанай Еўропе вельмі многае вырашаецца без уліку нацыянальных інтарэсаў, ды і краін там больш за дзве. Вось таму такая прапанова зноў недаспадобы кіраўніку беларускай дзяржавы.

Казаць аб тым, што думаюць чыноўнікі з атачэння беларускага лідэра няварта — у дадзенай сітуацыі яны здольныя толькі на перадачу сваімі словамі выказванняў прэзідэнта. Больш цікава як пачынае весці сабе апазіцыя. Але тут, як заўжды, поўны роскід меркаванняў. Калі першая рэакцыя апазіцыянераў была рашучай — незалежнасць і дэмакратыя, то цяпер дэмакратыя для некаторых з іх адсоўваецца на задні план. І ўжо чутны адтуль галасы як рэзананс праўрадавых СМІ, што дзеля незалежнасці трэба гуртавацца вакол А. Лукашэнкі, забыўшы былыя крыўды. Праўда, у такім выпадку незразумелай паўстае логіка іх папярэдніх дзеянняў па недапушчэнні прызнавання светам легітымна абранымі беларускага парламента і ўсё таго ж прэзідэнта.

Першая рэакцыя на выказаныя Пуціным прапановы абышла свет. Заходнія краіны аднесліся да іх спакойна — па ўсім відаць яны не супраць такім чынам вызваліцца ад таго, каго называюць апошнім дыктатарам Еўропы. Расіяне, як палітыкі, так і звычайныя людзі з разуменнем ставяцца да ўзнікнення новых варункаў у адносінах з Беларуссю і, у асноўным, ухваляюць дзеянні свайго прэзідэнта. Выключэннем, праўда, сталі камуністы, якія, як і беларускі кіраўнік, жывуць мінулым — марамі аб аднаўленні СССР.

Калі ж казаць аб стаўленні да падзеі з боку беларускага насельніцтва, то яно настолькі ціхае і незаўважнае, што здаецца яго ўвогуле няма. Бо няцяжка ўявіць, які б вэрхал падняўся, калі б Пуцін зрабіў падобныя прапановы прынамсі Украіне ці краінам Прыбалтыкі, альбо Польшчы (каб, напрыклад, аблегчыць праблему звязаную з Калінінградскай вобласцю). У Беларусі ж — усё ціха. Нешматлікія пратэстныя выступленні некаторых сябраў апазіцыйных маладзёжных арганізацый як зоркі ў начной цемры — зіхацяць яскрава, але святла не робяць. Прычынай такога звышпамяркоўнага стаўлення ёсць сучасная абыякавасць большасці беларусаў да лёсу ўласнай краіны. Таму і ўспрымаюцца людзьмі ў Беларусі ўсе вышэйадзначаныя падзеі як кругі на вадзе. Хаця насамрэч справа больш чым сур’ёзная.