Настаўніцтва — любімы занятак

Ганна КАНДРАЦЮК

— Прафесар Тарасевіч прадбачыў, што буду акампаніятарам, — адзначае на пачатку.

— Так, як у выпадку Ежы Максымюка, — кажу. — Прадбачыў, што будзе ён знакамітым дырыжорам.

* * *

Прафесар Тарасевіч гаварыў: — Не ўсе з вас будуць піяністамі! Не кожны мае такія магчымасці. Тут няма месца для ўсіх ахвотных. Адна, дзве асобы... аднак не ўвесь курс.

Глядзеў шырока, умеў вылавіць здольнасці, якія былі ў чалавеку апрача піяністыкі. Як дасведчаны настаўнік, трапна ацэньваў і накіроўваў талент на адпаведную дарогу.

— Памятаю школьныя канцэрты, якія ладзіў прафесар. У музычнай школе ў Беластоку. Замест каменціраваць нашу ігру, сядаў за фартэпіяна і іграў. Такія паводзіны былі новымі для слухачоў. Прафесар сядаў за фартэпіяна і выконваў канцэрт, іграў так, быццам перад ім сядзела вялікая публіка. Сваёй інтэрпрэтацыяй заахвочваў да глыбейшага ўспрымання музыкі. Яго прыклад быў нам жывой інспірацыяй.

* * *

Нарадзілася ў 1938 годзе ў Саколцы, у сям’і Люцыяны і Марыяна Казакевічаў. Маці валодала прыгожым сапрана, бацька, настаўнік матэматыкі, іграў на скрыпцы і вёў два міжшкольныя хоры.

— Мы жылі амаль па-суседску з сям’ёй Кулікоўскіх, — успамінае Тэрэза Адамчык (з дому Казакевіч).

Запамятала вечаровыя канцэрты ў доме Кулікоўскіх. Сядала за раяль і акампаніявала сябру Мірку (Міраслаў Кулікоўскі ёсць сёння вядомым скрыпачом). Іх супольнае музыцыраванне было незвычайным. Бацькі ставілі перад вачыма ноты і яны стараліся зайграць твор без ранейшай падрыхтоўкі. Ужо тады прыкмецілі, што Тэрэза праяўляе здольнасці ў чытанні нотнага запісу. Вучылася ігры на фартэпіяна ў расіянкі Сузаны Лыжкевіч.

— Спадар Вітальд Кулікоўскі зацікавіў маёй асобай прафесара Тарасевіча. І ён прапанаваў мне паступіць у музычную школу ў Беласток, дзе сам настаўнічаў.

* * *

У школу паступіла як конкурсніца, зразу ў пяты клас. Трэба было пераадольваць процьму цяжкасцей. Настаўнікі глядзелі крыва, што апынулася тут „звыш плана”, што дзеля яе трэба было падрыхтаваць яшчэ адно месца. На пачатку былі клопаты з пастаўленнем рукі.

— Найбольш дапамог мне пан Тарасевіч, — адзначае Тэрэза. — Быў патрабавальным настаўнікам, патрабаваў выконваць свае заўвагі. Аднак у мілы і прыемны спосаб. Я і баялася яго — і любіла! Ніколі не глядзеў на гадзіннік. Працавалі над творам, аж „выходзіў” як трэба. Калі з’явіліся праблемы ў навуцы параіў, каб я кінула даязджаць з Саколкі і пасялілася ў інтэрнаце. Часта бываў у Саколцы. Размаўляў з бацькамі — якія ў нас дасягненні, якія нястачы.

* * *

Музычная школа Галены Франкевіч знаходзілася тады па вуліцы Сянкевіча.

— Заснавалі яе тры сястры. Зофія была выдатнай піяністкай, Ядвіга іграла на скрыпцы, Галена кіравала школай. Ігры на фартэпіяна навучала яшчэ настаўніца Шатанінава. Быў тут таксама прафесар Юхновіч — ён меў незвычайны дар пераказваць веды ў галіне гармоніі і дасканалення слыху. Быў другой асобай, якая сфарміравала мяне як музыка, дарэчы, быў добрым сябрам прафесара Тарасевіча.

Адносіны паміж настаўнікамі не выглядалі ідэальна. Асабліва асоба Тарасевіча ўзбуджала інстынктыўную варожасць. Адчувалася апазіцыя: спадарыні Франкевічанкі і Ян Тарасевіч.

— Так было, — пацвярджае Тэрэза Адамчык, — я таксама адчувала, што мяне не любяць. І гэта толькі таму, што была вучаніцай прафесара. Думаю, што прычынай канфлікту была прафесійная канкурэнцыя. Тарасевіч меў вучняў, якія пасля школы прыходзілі да яго на прыватныя ўрокі.

* * *

Пасля паступіла ў Музычны ліцэй у Варшаву, зразу ў другі клас. Была вучаніцай Ірэны Кірыяцкай.

— Пан Тарасевіч даў мне рэкамендацыю, — адзначае. — Яго ўжо ведалі як настаўніка. Раней туды трапіў Ежы Максымюк.

На чацвёртым курсе Кансерваторыі атрымала працу ў музычным ліцэі. Дырэктарам быў славуты апякун талентаў Аляксандр Яжэмбскі. Найперш навучала ігры на фартэпіяна, пасля зразумела, што больш ёй адпавядае акампанемент. Сёння яна вядомы і шанаваны педагог у сваёй дзялянцы. Працуе з моладдзю, дзецьмі, студэнтамі.

— Маім любімым заняткам ёсць менавіта педагагічная праца, — кажа Тэрэза Адамчык.

У яе сціплых словах адчуваецца вялікасць.

* * *

— Ён пакіраваў маім жыццём, — кажа Тэрэза Адамчык і дадае, што прафесар Тарасевіч вучыў яе толькі два гады. — Ён з’явіўся і дапамог у вырашальны момант майго жыцця.

— Усе мы ведалі, што апынуліся ў Варшаве дзякуючы прафесару Тарасевічу, — адзначае.

З круга прафесара Тарасевіча вучыліся тады Ежы Максымюк, Збігнеў Папельскі і Міраслаў Кулікоўскі. Двух першых, як і Тэрэза Адамчык, былі вучнямі выдатнай педагог Ірэны Кірыяцкай. Пасля ўсе закончылі Кансерваторыю. Чатырох звязалі жыццё з музыкай. Ежы Максымюк — дырыжор, кампазітар і піяніст, сусветнай вядомасці. Міраслаў Кулікоўскі — вядомы польскі скрыпач, іграў у сімфанічных аркестрах у Калумбіі, Венесуэле, Іспаніі. Збігнеў Папельскі — кампазітар, лаўрэат міжнародных конкурсаў на камерныя творы ў Токіо і Манрэалі.

Прафесар Тэрэза Адамчык пагаджаецца, калі гавару пра „незвычайны выпадак”. Мелі шчасце вучыцца ў прафесара Тарасевіча.

Ад рэдакцыі: Пад канец верасня выйдзе з друку кніжка Ганны Кандрацюк пра кампазітара Яна Тарасевіча.