Насценны фашызм?

Мацей ХАЛАДОЎСКІ

Тлумачэнне іх з’яўлення выключна выхадкай гаўнюкоў, на маю думку, гэта спрашчэнне, якое вынікае з ціхага (а, можа, нават выказванага гучна ў пэўных г.зв. правых кругах) дазволу на дыскрымінацыю і нацыяналізм (у скрыўленым разуменні гэтага слова). Адкульсьці ж у галовах аўтараў малюнкаў мусілі паявіцца якраз гэтыя, а не іншыя лозунгі. З-за маладзёжнага бунту, перакорлівасці, у шчанюцкіх забавах выпісваецца на мурах рознае. Кожны з нас бачыў: „Ясь гэта дупа”, „Зібі гэта х...” і г.п. А на Антанюкоўскай, і то якраз у гэты а не іншы дзень, камусьці прыходзіць у галаву прыгадваць прозвішча фашысцкага ката і цытаты са злачыннай ідэалогіі. Чым гэтае зацікаўленне, клубаванне такіх думак у галовах маладых людзей тлумачыць? У маім квартале жыве шмат маладых беспрацоўных. Іх бацькі гэта ў большасці католікі, а шмат з іх, старэйшых, гэта, так сказаць, ультракатолікі. Кожная адрознасць гэта для іх пагроза, у іхным хісткім штодзённым жыцці. Стойкія каштоўнасці, якія вынікаюць м.інш. з іх веры і нацыянальнасці, спрабуюць усёй цаной падкрэсліваць, экспанаваць, „ваяваць” за іх. Вось тыя старэйшыя павывешвалі ў вокнах сваіх кватэр плакаты з выявай папы і сцягі. Нікому не мяшала, што паміж папскім і дзяржаўным польскім сцяжкамі, якраз пад здымкам Яна Паўла ІІ, у надворнай частцы аднаго з вокнаў на сушылцы звісалі ручнікі, шкарпэткі і трусы... (Цікава, якія былі б рэакцыі палякаў-католікаў на тое, калі б праваслаўныя з нагоды візіту ў нашым горадзе патрыярха Варфаламея павывешвалі ў вокнах яго партрэты).

Няшчаднасць у маніфеставанні свае веры паявілася ў маім мікрараёне перад некалькімі пад’ездамі, дзе, як калісьці на 1 Мая — паявіліся сцягі: бела-чырвоны і другі, ужо не чырвоны, а папскі. Ведаю ў маім пад’ездзе дзве праваслаўныя сям’і. Ніхто не пытаў іх пра тое, што думаюць. Можа і лепш, бо не мусілі тлумачыцца, чаму праваслаўе не прызнае першынства аднаго з епіскапаў над іншымі і каталіцкіх догмаў, м.інш. пра ўнебаўзяцце ўсопшай Дзевы Марыі. А і яны стараліся на працягу чатырох дзён пазбягаць сустрэч з суседзямі. Сынам, мужу пані Валі і ёй самой было прасцей, — у той час паломнічалі яны на Святую Гару Грабарку.

У шмат якіх блёках нашага раёна жывуць таксама старэйшыя, адзінокія. Час ад часу бачу на лавачцы каля сметніка пару мужчын-старэчаў. Дзень да візіту святога айца дзядулі апаражнялі пляшку. Адну на чатырох. Закусвалі пазбіранымі побач дробнымі сліўкамі-мірабэлькамі („Паглядзіце на птахаў паднебных: не сеюць, не жнуць яны ды не збіраюць у свірны, а Айцец ваш нябесны іх корміць”).

Між іншым у такой рэчаіснасці, несумненна, жывуць тыя, хто павыпісваў фашысцкія і антыжыдоўскя лозунгі. У падобнай рэчаіснасці нараджаўся фашызм трыццатых гадоў у Нямеччыне. Вядома, не веру, каб у беластоцкай рэспубліцы мог ён ператварыцца ў сілу ўлады, ды сатана мае тут спрыяльны грунт. І словы пра міласэрнасць тут ні пры чым.