Сярод праваслаўных

Аляксей МАРОЗ

Пакарыстаўся я магчымасцю паломніцкага выезду на Святую Гару Афон у другой палове мая. На самалёце адправіліся мы ў Салонікі. Там сталі афармляць візы для ўезду ў краіну манастыроў, скітоў і манаскіх келляў. Паколькі ўстановы былі ўжо закрыты, рашыліся мы пераначаваць у гэтым старажытным грэчаскім горадзе, які летам пераўтвараецца ў турыстычную мясцовасць. Затрымаліся мы ў гатэлі каля цэнтральнай вуліцы, без рэстарана. Тады мелі мы нагоду пазнаёміцца з грэчаскай кухняй у знаёмых, родам з Гайнаўкі і Беластока, якія вучыліся ў Салоніках грэчаскай мове.

У гэты дзень удалося нам наведаць толькі Дзмітрыеўскі храм (іншыя былі ўжо закрыты). Цэрквы, як і гарадскія ўстановы, закрываюцца пасля абеду. Тады грэкі адпачываюць, а жыццё ў горадзе спыняецца. Ажывае яно ў Салоніках вечарам, калі мясцовыя жыхары і турысты сустракаюцца ў кавярнях. Тады ізноў цэрквы адкрываюцца на вячэрнія багаслужбы. У цэнтры горада ўбачылі мы фрагмент трыумфальнай брамы, пабудаванай яшчэ ў дахрысціянскі час і помнікі старажытнасці. Пабывалі мы каля катакомбаў першых хрысціян. Калі мы на аўтобусе пераязджалі каля цэркваў або капліц, заўважылі як людзі не саромяцца хрысціцца перад імі, што рэдка можна ўбачыць на Беласточчыне. Звыш 95% грэкаў — праваслаўныя і яны адкрыта паказваюць прывязанасць да сваёй рэлігіі. На вуліцах бачылі мы капліцы з іконамі, да якіх людзі прыкладаліся, ставілі каля ікон свечкі і маліліся.

Хаця грэкі здаўна жывуць у Еўрасаюзе, аднак сумелі яны захаваць сваю незалежнасць ад заходняй цывілізацыі, якая адыходзіць ад нацыянальных і рэлігійных традыцый. Нашы экскурсаводы паінфармавалі, што грэкі апрача рэлігіі стараюцца зберагчы нацыянальную культуру. У дамах і кавярнях слухаюць песні на грэчаскай мове, ганарацца сваёй нацыянальнай спадчынай і стараюцца купляць свае прадукты. Наглядаючы размову паміж грэкамі складаецца ўражанне, што яны сварацца паміж сабой. Аказалася, што грэкі вельмі часта размаўляюць павышаным голасам і пры гэтым часта жэстыкулююць, аднак размовы праводзяцца на вельмі культурным узроўні і не канчаюцца сваркамі. Паўднёвы тэмперамент грэкаў можна было заўважыць на рынку, калі прадаўцы стараліся перакрычаць канкурэнтаў і прыцягнуць увагу пакупнікоў, і на вузенькіх вуліцах Салонік, дзе аўтааматары вельмі хутка мчаліся на машынах, матацыклах і матарынках. Нам, як пешаходам трэба было вельмі ўважліва пераходзіць вуліцы, бо не ўсе вадзіцелі прытрымліваюцца правілаў дарожнага руху. Некаторыя машыны былі пакамечаныя з-за частых невялікіх дарожных аварый.

Каля ракі з мошчамі велікамучаніка Дзмітрыя Салунскага спаткалі мы вернікаў, якія маліліся і прыкладаліся да астанкаў святога. У падзямеллях царквы паглядзелі мы месца, дзе быў забіты велікамучанік Дзмітрый. Ад часу смерці святога многа людзей атрымала ад яго дапамогу ў час хвароб і жыццёвых складанасцей. Нам грэчаскі велікамучанік вядомы, паколькі праваслаўныя прыходы ў Гайнаўцы і Саках знаходзяцца пад яго апекай.

Каб даехаць на Афонскі паўвостраў, трэба было нам на аўтобусе дабірацца ў турыстычную мясцовасць Уранопалі і там пераначаваць, а пасля на судне плыць на месца назначэння. Ужо за Салонікамі паказаліся перад намі прыгожыя краявіды з мноствам зеляніны і ўзгоркамі, характэрныя паўднёвай частцы Еўропы. Хутка з’явіліся горы і яшчэ прыгажэйшыя карціны, хаця з бяднейшай расліннасцю. Аўтобус хутка падымаўся ўверх і спускаўся ўніз побач велізарных прорваў. Аднак не выклікала гэта эмоцый у грэкаў, якія звыкліся з хуткай яздой побач абрываў. Па дарозе міналі мы элегантныя курортныя гатэлі. Адчувалася, што грэчаская прывязанасць да сваёй культуры тут уступіла месца шырокамаштабнаму турызму, настаўленаму на вялікі прыбытак. Мясцовыя прадпрымальнікі дастасавалі курорты для патрэб заходніх турыстаў.

Ва Уранопалі не было праблемаў з начлегам. Каля марской прыстані раскінулася многа прыватных пансіёнаў для турыстаў і паломнікаў. Затрымаліся мы ў пансіёне, у якім часта начуюць прыезджыя з Польшчы, а раніцай на судне „Дастойна ёсць” адправіліся на паўвостраў Афон.