Хто дзе сяброў шукае

Уладзімір ЛАПЦЭВІЧ

Калі разглядаць гэтыя падзеі з пункту погляду таго, як змяніўся свет пасля сканчэння „халоднай вайны”, то ўсведамляеш іх як нешта станоўчае, крок, што вядзе да палітычнага стварэння еўрапейскага кантынента ад Атлантыкі да Урала — таго, аб чым казаў Міхаіл Гарбачоў 15 гадоў таму. Сапраўды, у існаванні Еўропы без размежавальных ліній, без „жалезнай заслоны” зацікаўлены звычайныя людзі. Бо для іх гэта магчымасць лягчэй знайсці працу, прадпрыемствам — знайсці пакупніка сваёй прадукцыі, навукоўцам і дзеячам культуры — удзельнічаць у навуковым і культурным абмене паміж краінамі. Ну а для палітыкаў гэта магчымасць аказваць свой уплыў як на палітыку суседніх дзяржаў, так і ў цэлым на міжнародныя палітычныя стасункі.

Зразумела, пра апошняе ніхто з трымаючых уладу адкрыта не гаворыць. Але тым не менш факт застаецца фактам — калі Расія сумесна з іншымі краінамі ўдзельнічае ў распрацоўцы антытэрарыстычнай дзейнасці, развіцці мераў сумеснай калектыўнай бяспекі, то яна, гэтая краіна, ужо не ўспрымаецца як нешта заўсёды варожае і ад чаго варта гуртавацца ў нейкія абарончыя саюзы, якім было НАТО з моманту свайго ўтварэння і амаль што да апошняга часу.

Як кантраст паміж палітыкай пашырэння свайго ўплыву на суседнія краіны праз супрацоўніцтва ў аўтарытэтных міжнародных арганізацыях паўстае пазіцыя кіраўніцтва Беларусі да АБСЕ (Арганізацыі па бяспецы і супрацоўніцтве ў Еўропе). Калі не прыкрывацца дыпламатычнай мовай аб непрацягненні візаў супрацоўнікам місіі АБСЕ на знаходжанне ў краіне, а назваць рэчы сваімі імёнамі, то трэба адзначыць — прадстаўніцтва гэтай арганізацыі было проста выкінутае з Мінска. Уздагон да пакідаючых краіну еўрапейскіх дыпламатаў ляцелі абвінавачванні ў шпіянажы і іншых самых смяротных палітычных грахах. Адразу ўзнікае пытанне — а што, сённяшняе беларускае кіраўніцтва ніяк не зацікаўленае ў наладжванні нармальных адносін з іншымі краінамі? І калі зазірнуць крыху ў гісторыю, то, на жаль, атрымліваецца што так. Варта ўзгадаць як замежных дыпламатаў выганялі з іх беларускіх рэзідэнцый, вынікам чаго стала немагчымасць выехаць за межы Беларусі больш за сотню вышэйшых кіраўнікоў краіны. Варта ўзгадаць антынатаўскую рыторыку прэзідэнта Лукашэнкі, калі ён пужаў беларускае грамадства набліжэннем НАТО да заходніх граніц. (Праўда пасля адкрыцця новых дачыненняў Расіі і Паўночна-атлантычнага альянса з высокіх трыбун загаварылі аб нейкіх асабістых адносінах гэтай арганізацыі з Беларуссю).

Што ж з усяго гэтага атрымліваецца ў сучаснай знешняй палітыцы беларускай дзяржавы? Адказ не вельмі вясёлы — у той час як улады бліжэйшых краін наладжваюць больш шчыльнае супрацоўніцтва паміж сабой, усведамляючы, што іх народы спрадвеку жылі і будуць жыць побач, і таму трэба ўмацоўваць суседскае сяброўства, беларускае кіраўніцтва, вобразна кажучы, пайшло іншым шляхам — шукае новыя стасункі з Сірыяй і Іранам, мацуе супрацоўніцтва з краінамі паўднёвай Афрыкі.

А можа такая палітыка адпавядае патрэбам беларускага народа? Наўрад ці, бо інакш не было б прымаўкі — шукай сяброў блізка, а ворагаў далёка.