Фестываль першы

Мацей ХАЛАДОЎСКІ

— „Kurier Poranny” nie jest mile widziany, — інфармуе журналістаў газеты Нэля Шчука, прэс-інфарматар Дзён, пасля кансультацыі з а. Негярэвічам.

У фестывальным бюро каля сабора праф. Ірэна Пратасэвіч з грацыяй падае інфармацыю аб выніках харавых суперніцтваў. Аднак агаворваецца перад журналістам радыё: — Гэта не можа быць пададзена да трынаццатай гадзіны.

Паяўляецца гайнаўскі стараста Уладзімір Пятрочук:

— Праўда, я не разбіраюся ў музыцы, выслухаў усе хоры, я пад вялікім уражаннем парафіяльных хораў.

З’язджаюцца хоры. Выціраючы пот з ілбоў старэйшыя і моладзь чакаюць вынікаў. Усё ясна. Ніхто не крыўдуе. Усе апладзіруюць.

„Лінкольнам” пад’язджае мітрапаліт Сава.

— Як Вы, Уладыка, ацэньваеце ўзровень хораў?

— Вы з „Нівы”? — пытаецца, адначасна пацвярджаючы першаіерарх польскай Царквы. — „Ніва” вельмі кепска напісала аб нашым фестывалі. Смуткую, што няма аб’ектыўнасці. Ацэнка фестывалю грамадствам — вельмі пазітыўная. Чаго мы чакалі, тое атрымалі. Гэта ёсць вылушчэнне літургічнай вартасці нашага спеву. І гэта павінна „Ніва” акцэнтаваць. А вы трошкі так па-бязбожнаму робіце.

Мітрапаліт адсылае да свайго інаўгурацыйнага выступлення і ўступу, які памешчаны ў праграме. Там Яго Блажэнства напісалі: „Дні царкоўнай музыкі гэта дабро гэтае зямлі, частка яе спадчыны. Таму не могуць страціць свайго «адмысловага гучання» і значэння. Не могуць перарадзіцца ў імпрэзу, на якой могуць будавацца прыватныя інтарэсы і імкненні. Яны маюць служыць Царкве і зямлі, на якой выраслі... Наша мэта пры арганізаванні Міжнародных дзён царкоўнай музыкі ёсць ачышчэнне «гайнаўскіх сустрэч з праваслаўным спевам» з чужых элементаў”.

Перад арганізацыйным бюро абслуга Дзён прадае па 10 злотых білеты.

— Толькі няма гарантыі, што знойдзецца месца сядзець, — агаворваецца элегантная спадарыня сярэдняга ўзросту.

Перад саборам людзі купляюць кампакт-дыскі і магнітафонныя касеты з фестывальнымі выступленнямі. Большасць публікі шукае ценю.

У Цэнтры прамоцыі рэгіёна, насупраць сабора, каля Гайнаўскага дома культуры, якім кіруе Мікалай Бушко, выстаўка здымкаў з леташняга юбілейнага (дваццатага) фестывалю. На фотаздымках — у саборы побач ініцыятара мерапрыемства — мітрапаліт Сава, Владзімеж Цімашэвіч, хоры парафіяльныя і з экзатычных краін.

Міністр пашырае кантэкст

— Сёлета паявіліся нейкія ўнутраныя завіраванні вакол гайнаўскага фестывалю, у асяроддзі, якое з ім звязана. Наша роля — не ўваходзіць у гэтыя справы. Гаспадаром у Царкве ёсць Уладыка. Калі ён арганізуе гэты фестываль, ён — ягоны. Я мушу гэта ўлічваць. У сваю чаргу, фестываль, які арганізуе спадар Мікалай Бушко, мае доўгую традыцыю. Мы разлічваем на пагадненне між імі. Таму мы рашылі фінансаваць абодва фестывалі.

Міністр тлумачыў далей:

— Для нас гэтае мерапрыемства гэта фундаментальная справа, не толькі з прычыны таго, каб паказаць, як вельмі ў Польчшы была і ёсць прысутная талерантнасць, як узбагачваемся вопытам трошкі іншай культуры. Тут у найпрыгажэйшай форме мелі мы гадамі дачыненне з найлепшымі прыкладамі царкоўнай песні з пару дзесяткаў краін свету... Еўрасаюз мае сэнс толькі тады, калі ўзмацняюцца каштоўнасці, на якіх ён будуецца, хрысціянскія ідэі, калі будзе ён адкрыты на „іншых”. Я хацеў бы, праз Гайнаўку, паказваць Польшчу як краіну, якая мае магчымасць расшыраць культурны кантэкст як найбольш.

На канец зрабіў агаворку:

— Не буду прысутны на фестывалі спадара Бушкі, буду якраз тады ў Кітаі.

Няма Саюза без праваслаўя

— Ну, дык я сёння свае рукі мыць не буду! — жартуе бабуля ў хусціне.

Канцэрт працягваецца дзве гадзіны. На тварах афіцыйных гасцей шаноўнасць з задуменнай усмешкай. Гучыць апошні такт. На канец прамаўляе мітрапаліт:

— Мы хацелі за гэтыя Дні паказаць літургічнае багацце царкоўнага спеву. Так і было. Царкоўны спеў гэта багацце праваслаўя, а, паколькі праваслаўе ёсць у нашай краіне, яно таксама ў агульнанацыянальнай скарбніцы.

І далей зазначыў:

— Без праваслаўя няма Еўрасаюза, без багацця праваслаўя будзе ён убогі, няспелы. Значыць, добра стала, спадар прэм’ер, што Гасподзь натхніў вашу думку, каб быць тут.

Мітрапаліт падзякаваў гасцям за прысутнасць. Пры нагодзе жартам, але і калюча звярнуўся да міністра культуры:

— Дзякую спадару міністру за фінансавую ўспамогу. Магла б быць яна крыху большая. Маю надзею, што ў будучым годзе спадар міністр будзе больш шчодры. Але і ўдовін грош лічыцца.

На канец Яго Праасвяшчэнства заявілі адспяванне „Многая лета” прэм’еру і маршалку Сейма.

Прэм’ер пад уражаннем

— Ужо шмат разоў намаўляў мяне да прыезду сюды Владзімеж Цімашэвіч. Усё ж, неяк не прыходзілася. Цяпер удалося. Я — пад вялікім уражаннем... Я захоплены. Усхваляваны. І, думаю, буду прыязджаць штогод. У мяне асаблівая падстава, каб хвалявацца. Мая нявестка — украінка.

Разважаючы пра „фестывальны канфлікт”, прэм’ер сказаў:

— Я чуў пра гэта, ды не хачу ўмешвацца. Маю надзею, што ўсё палагодзіцца. Важна, каб гэта традыцыя, якая так прыгожа расквітае, працягвалася.

— А падабалася вам „Многае лета”? — дапытваліся журналісты.

— Я шмат разоў чуў „Многае лета”. Сёння пазнаёміўся з багаццем аранжацыі.

Лешэк Мілер быў у час гайнаўскіх Дзён першы раз на Падляшшы ад часу абняцця пасады шэфа ўрада. Неўзабаве прыбудзе да нас афіцыйна.

Міністр Цімашэвіч перад ад’ездам, у размове з „Нівай” аднёсся да „завіраванняў” вакол фестывалю:

— Гэта прыкра ды непатрэбна. Я рабіў шмат, каб да гэтага не дайшло, але не чуў я ў іх дастатковае волі і ахвоты, каб пазбегчы канфлікту. Не хачу выказвацца, хто ў большай ступені адказны за тое, што дайшло да такое сітуацыі. Маю надзею, што гэта толькі часовы стан. Лепш было б, каб усе супрацоўнічалі; напэўна, сама ідэя на гэтым скарыстала б. Сённяшні фестываль быў вельмі цікавы, але, напэўна, не такі добры, як мог бы быць, калі б не было двух мерапрыемстваў.

Урадавыя аўто ад’язджаюць. У Тапіле чакае пачастунак і вогнішча.

Плошча пад саборам пусцее. Перад суседнім Домам культуры — транспарант пра ХХІ Міжнародны фестываль царкоўнай музыкі.