Ніва № 21 (2402), 26 мая 2002 г.

Наддзяржаўныя камутатары

Мацей ХАЛАДОЎСКІ

Інтэрнэт гэта вялікая справа. Я добра пераканаўся ў тым першы раз чатыры гады таму, перад выбарамі ў самаўрад. Адным з кандыдатаў на раднага ў Падляшскі сеймік быў сённяшні шэф Міністэрства замежных спраў, а тады ўжо былы прэм’ер Владзімеж Цімашэвіч. Увесь давыбарны час правёў ён у ЗША; выкладаў у адным з амерыканскіх універсітэтаў. Яго думка, аднак, у шмат якіх пытаннях была мне патрэбная для артыкулаў, якія ў той час я пісаў. Размаўлялі мы, значыць, з дапамогай Інтэрнэту. Каля 15 гадзіны я пасылаў пытанні. Праз хвіліну ўжо меў на іх адказы. Усё хутчэй чым „пешкі”, беручы пад увагу, што цяжка было б перакрочыць акіян сухім ступаком. Канкурэнтная газета пасля маіх артыкулаў назвала Цімашэвіча „кандыдатам з Інтэрнэту”. Да гэтай пары не разумею іхняй з’едлівасці. Розныя ж ёсць спосабы г.зв. камунікацыі з грамадствам. Прычым, у адрозненне ад тэлефоннага кантакту — інтэрнэтавы намнога больш фінансава выгадны. Кожны з лістоў-пытанняў каштаваў мне (рэдакцыю) толькі 26 грошаў.

У апошні час пераглядаў я інтэрнэтавы сервіз прысвечаны Беларусі. На старонках <www.bialorus.pl> я натрапіў на свежанькія інфармацыі публікаваныя афіцыйна і з іншых крыніц, неафіцыйных, што даступныя ў лукашэнкаўскіх медыях. Паказалася трагічная карціна. Даведаўся я, вось, што задоўжанасць беларускіх прадпрыемстваў дасягае 604 млн. долараў. Рада Еўропы рыхтуе супраць Беларусі санкцыі. Сёлета заразіліся вірусам HIV 434 беларусы. Беларусь утрымліваецца на першым месцы пасярод краін СНД па інфляцыі. Ёсць і крыху аптымістычнага: прэзідэнт Лукашэнка рыхтуе праект амністыі. Мікола Маркевіч замест „Пагоні” намерваецца выдаваць іншы часопіс — „Голас”. Прынамсі такую заяву склаў у Гродзенскі аблвыканкам.

Веды гэта магутнасць, а інфармацыя — аб чым ужо выдатна ведаюць у свеце гаспадарча развітым ды са спелай дэмакратыяй — гэта адзін з найкаштоўных прадуктаў. Тэмп пераплыву інфармацыі і брак бар’ераў — кантролю над ім, уздзейнічаюць на тое, што шырока разуметыя цэнзарскія парывы некаторых кіруючых элітаў трацяць свой сэнс. Не запануе над Інтэрнэтам ні Фідэль Кастра, ні Аляксандр Лукашэнка. Нідзе ўжо не ўдасца весці антыапазіцыйную палітыку за муром, занавесам, зачыненымі дзвярыма. Свет, значыць, кожны з нас, да таго ж дома, можа адразу даведацца аб праследаваннях, дыскрымінацыі, парушэнні правоў чалавека. Можа ведаць і запратэставаць. Запратэставаць і патрабаваць ад тых, хто кіруе дэмакратычным светам, дзеянняў у абарону праследаваных ці дыскрымінаваных. Хоць бы дамагаючыся ізаляцыі дзяржаў, якія ўжываюць такія метады. А сёння ніводная краіна не ў змозе функцыянаваць у адасобленасці.

cholod24@poczta.onet.pl