Без палявання на беларусаў

Мацей ХАЛАДОЎСКІ

— Лідзія Полфер, старшыня Камітэта міністраў Рады Еўропы не выключыла ўвядзенне санкцый супраць Беларусі. Як вы думаеце, чаму?

— Ёсць шматлікія прычыны, якія маюць уплыў на тое, што Беларусь не ёсць сёння членам Рады Еўропы. У гэты момант яе правы прыпынены. Іншых санкцый Рада Еўропы ўвесці не можа. Можа прыняць якуюсь дзяржаву ў сваё кола, або яе выключыць. Калі вылучае, тады на дыпламатычна-палітычнай арэне гэта будзе паражэннем тае краіны. Адной з галоўных прычын, якая канфліктуе Раду Еўропы з паасобнымі краінамі, ёсць пакаранне смерцю. Там, дзе яно ўтрымліваецца або выконваецца, тыя краіны аўтаматычна апынаюцца за бортам Рады Еўропы. У мяне асабіста ёсць прэтэнзіі да прафесара Качынскага, які заклікае да вяртання ў Польшчы смяротнай кары, а гэта, што прафесар выдатна ведае, пагражае элімінацыяй Польшчы з таго палітычна-дыпламатычнага абароту. Калі я стараўся за прыняцце Украіны і Расіі ў Раду Еўропы, працягвалася негуманітарная і жорсткая вайна ў Чачні. Аднак, той аргумент ніколі не кранаўся. Затое справа смяротнай кары на кожнай сесіі падымалася пяць разоў.

— Што думаеце Вы аб працэсах гродзенскіх журналістаў, якія быццам бы зняважылі прэзідэнта Беларусі Лукашэнку?

— Не можа быць такое сітуацыі, у якой журналіст, які працуе ў легальна выдаванай прэсе і згодна з прынцыпамі журналісцкай этыкі, апісваючы факты, мог быць пакараны. Дарэчы, такая з’ява здараецца таксама і ў Польшчы. Мне, як журналісту, які крытыкаваў дзейнасць люстрацыйнага суда ў справе прэзідэнта Шчэціна Марыяна Юрчыка, пагражае пакаранне зняволеннем да 3 гадоў. Рыхтуецца супраць мяне абвінаваўчы акт. І свой, і гродзенскі выпадак трактую як яўнае парушэнне свабоды слова.

— Як Вы ацэньваеце палітыку Польшчы ў адносінах да Беларусі?

— Прыгранічныя адносіны, паміж бізнесменамі, ладзяцца лепш чым палітычныя, афіцыйныя. А на тым фоне даходзіць да яўных, скандальных сітуацый, якія мелі месца яшчэ колькі гадоў таму паміж Польшчай і Расіяй: авантуры на вакзалах, паляванні на дыпламатаў. Польска-беларускія адносіны не ладзяцца так добра, як маглі б, але і не кепска. Урэшце ж, даходзіць да двухбаковых размоў і сустрэч на розным узроўні: паасобных міністраў і палітыкаў. Для прыкладу, на кангрэсе Уніі працы мелі мы двух прадстаўнікоў беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі. Няма, значыць, цалкавітай ізаляцыі. Беларусь гэта наша натуральная суседка, і ад гэтага не ўцячэм. Тое суседства павінна нараджаць вельмі добрыя вынікі, перш за ўсё ў галіне гандлю. А ўсё гэта ідзе марудна, пэўна, з прычыны фінансавага крызісу абедзвюх нашых дзяржаў, выніку замірання міжнароднага гандлю.

— Набліжаецца ўсеагульны перапіс. Беларусы і іншыя меншасці вельмі яго апасаюцца, асабліва пытанняў пра нацыянальнасць і мову. Ці слушна?

— Ведаю адно: там, дзе ёсць дзеці, якія хочуць вучыцца на сваёй нацыянальнай мове, няма перашкод, замінак. Гэта лік дзяцей рашае аб тым, ці будзе функцыянаваць мова, а не статыстычныя даныя, сабраныя ў час перапісу. Другая справа, гэта грошы на дзейнасць меншасных арганізацый і аб’яднанняў. Не думаю, каб магчымы былі якія-небудзь замахі з боку кіраўніцтва дзяржавы. Зразумела, ёсць нейкія мясцовыя непрыязнасці, анімозіі на Беласточчыне, да якіх спрычыніўся папярэдні беластоцкі арцыбіскуп Станіслаў Шымэцкі. Распальваў ён канфлікты, хоць бы ў справе Супрасльскай лаўры. Ды палітыка дзяржавы ў аносінах да меншасцей гэта зусім іншая справа. Не думаю, каб яна ў выніку перапісу памянялася. Не ведаю нікога ў сённяшнім кіраўніцтве дзяржавы, хто хацеў бы ўладжваць паляванне на беларусаў ці беларушчыну, і то незалежна ад таго, наколькі шматлюдная акажацца тая меншасць у выніку перапісу.