Трывожнае шчасце

Віктар БУРА

З 1918 па 1939 год важнейшых падзей у вёсцы не было. На зыходзе другой сусветнай вайны, у другой палове ліпеня 1944 года, уцякаючыя нямецкія войскі ды атрады ўласаўцаў і ўкраінцаў забралі 11 коней, 7 штук быдла і 15 свіней.

Пасля другой сусветнай вайны ў Гарбарах пражывалі наступныя гаспадары: Прылажынскі Ян з жонкай Адэляй ды сынамі Казікам, Янкам і Юркам; Прылажынскі Уладзіслаў з жонкай Магдзяй, сынамі Уладкам, Генкам і Эдкам, сынавымі Геняй, Зосяй і Ірэнай ды семярымі ўнукамі; Прылажынскі Юзаф і Паскробка Юлек з жонкай Аннай; Палецкі Васіль з сынам Уладзіславам і сынавай Марыяй ды іх дзецьмі Янкам, Аняй і Міркам; Палецкі Ігнат з жонкай Антанінай, сынамі Уладзіславам і Аляксандрам, сынавымі Надзяй і Уладзіславай ды ўнукамі Ірэнай і Пятром; Палецкі Іванка; Бойка Юзаф, Малашэўская Марыя, Малашэўская Станіслава і Ян ды іхнія дзеці Янак, Галіна і Геня; Бойка Уладзіслаў з Аннай і дачкою Ядвігай; Бойка Галена; Бойка Ян з Марыяй і дзецьмі Янам, Рэгінай і Геняй; Бойка Уладзіслаў з Ядвігай і дзецьмі Эдкам, Данкай і Гражынай; Бойка Стэфан з Марыяй і іхняй дачкой Леакадзіяй.

Жыхары вёскі жылі з гаспадарак — трымалі яны па некалькі кароў, авечак і іншай жывёлы; некаторыя мелі па двое коней. Вёска налічвала дзевяць двароў. Жылі тут праваслаўныя і каталіцкія сем’і; прыход праваслаўных быў у Юшкавым Грудзе, а каталіцкая парафія ў Ялоўцы. Міжканфесійных рознагалоссяў не было, толькі чамусьці некаторыя католікі гаварылі ідуць, робяць, скачуць, гоняць і г.д., а праваслаўныя — ідут, робят, скачут, гонят...

Да жыхароў суседніх вёсак Рыбакоў, Рудні і Боўтрыкаў жыхары Гарбароў адносіліся вельмі цёпла, адны другім дапамагалі ў палявых работах, у сенакосах і, восенню, у абмалоце малацілкай. Калі малацільшчыкі канчалі парадкаваць зерне і салому пасля абмалоту, тады гаспадар запрашаў іх усіх у хату на пачастунак. Кожная гаспадыня, рыхтуючы такі абед старалася, каб ейны быў смачнейшы, чым у іншых. Гаспадар на гэтую нагоду гатовіў раней смакавітую гарэлку „самжане”. Край яе на стале займала месца тушаная бараніна з капустай, кураціна, рыба з Нарвы ды пахучы хлеб, спечаны ў рускай печы на лісцях аеру, капусты або іншых. Пры стале гаспадары гаварылі пра сваё цяжкае жыццё на вёсцы, цешыліся поўнымі скрынямі засыпанымі збожжам; было што есці і было што прадаць — галадоўкі не было.

Вёска разбудоўвалася, ставіліся новыя клуні, хлявы і іншыя будынкі. У Гарбарах была кузня, кавалём — майстрам на ўсе рукі — быў Палецкі Васіль. Ён быў самавукам, але ўмеў зрабіць усё: плуг, сані, воз, сякеру, серп, матычку. Займаўся ён таксама рамонтам „новай” тэхнікі: барон, пружыновак, сеялак, касілак і іншых сельскагаспадарчых прыладаў. Ён прыдумаў і сам зрабіў такарны станок, на якім абточваў жалеза; заводзіўся ён уручную, з дапамогай вялікага кола. Зямлі ён меў мала — г.зв. салдацкі надзел, таму ён абрабляў крыху зямлі ў іншых гаспадароў.

Васіль Палецкі атрымліваў многа заказаў на свае паслугі. Ён ніколі не называў цаны — хто колькі дасць, таму да яго людзі вельмі хіліліся, дапамагалі яму пры ўборцы жыта, сена, бульбы ды пры іншых палявых працах.

Васіль Палецкі разам з ягоным родным братам Ігнатам у 1934 годзе пабудавалі млын, які малоў муку жыхарам Боўтрык, Рудні, Гарбароў, Буд, Бахуроў і іншых вёсак. Сын Васіля, Валодзя, славіўся майстрам па рамонце гадзіннікаў; ён быў самавукам, аднак кожны гадзіннік — ці малы ён быў, ці вялікі — ладзіў і запускаў у ход. Валодзя быў таксама вядомым музыкам-акардэаністам — часта іграў на забавах, вяселлях і іншых урачыстасцях; яго людзі вельмі паважалі.

Палецкі Ігнат таксама быў майстрам на ўсе рукі, будаваў ён дамы. Разам з сынам Сашкам пабудаваў каля сваёй хаты вятрак, з дапамогай якога можна было намалоць мукі, нарэзаць сечкі, або напілаваць дошак. Аднак нядоўга давялося яму цешыцца сваёй прыладай: у сувязі з пабудовай Семяноўскага вадасховішча прыйшлося ўсё прадаць дзяржаве і абжывацца ў іншых мясцовасцях. Ігнат моцна перажываў расстанне са сваім ветраком і новай хатай; робячы побач іх апошні здымак, сыпаліся яму слёзы як гарох...

У 1972-1982 гг. жыхары Гарбароў пакінулі сваю вёску назаўсёды. Вёску залілі вадой, астаўся па ёй толькі помнік на ўзгорку, які нейкі разумны чалавек абгарадзіў жалезным плоцікам і добраўпарадкаваў. Толькі гэты сімвал нагадвае аб тым, што там калісьці была вёска, жылі людзі...