Якой мы нацыянальнасці?

Аляксей МАРОЗ

Андрэй Ціханюк, гаспадар і солтыс з Чыжоў:

— Старэйшыя людзі з нашай вёскі заяўляць, што беларусы, а маладыя будуць пэўна па-рознаму гаварыць. Адны скажуць, што палякі, а другія — што беларусы. Аднак думаю, што недзе каля 90% жыхароў Чыжоў заявяць, што яны беларусы. Некаторыя людзі могуць баяцца заяўляць праўдзіва аб сваёй нацыянальнасці. Я ўжо не баюся і скажу так як сапраўды ёсць, што я — беларус.

Юрка Якімюк, дырэктар Гміннага асяродка культуры ў Чыжах:

— З вызначэннем сваёй нацыянальнасці ў нашай гміне можа быць па-рознаму. Ёсць небяспека, што людзі могуць назваць сябе мясцовымі ці тутэйшымі. Многа будзе залежыць ад рахмістраў, ад таго як яны будуць размаўляць з людзьмі. Хаця, гледзячы з другога боку, яны павінны быць нейтральнымі. Думаю, аднак, што большасць людзей у Чыжоўскай гміне будзе прызнавацца да беларускасці. З мовай можа быць падобна. Жыхары могуць інфармаваць, што мова ў іх свая ці тутэйшая. Да літаратурнай беларускай мовы нашай мове далёка ж. Я, асабіста скажу, што я — беларус і мова мая беларуская. Проста адчуваю сябе жыхаром Падляшша і беларусам. Каб лепш усведаміць жыхароў, патрэбная лепшая прапаганда. Больш актыўнымі павінны быць беларускія арганізацыі. Аднак зараз пост і цяжка арганізаваць культурныя мерапрыемствы, у час якіх можна было б інфармаваць людзей аб перапісе. Яшчэ некалькі тыдняў пасля свята застанецца на прапаганду.

Сцяпан Краўчук з Грабаўца, пенсіянер:

— У нашай вёсцы мы лічым сябе беларусамі. Якія ж мы можам быць палякі, калі нашы бацькі і дзяды не былі палякамі. Ніхто ў нас па-польску не гаворыць, але ўсе па-свойму. У нашай вёсцы толькі адзін паляк жыве, а старэйшыя людзі нават не ўмеюць гаварыць па-польску. Па-свойму гаварыць умеюць і наймалодшыя дзеці. Мае ўнукі жывуць у Гайнаўцы і то па-свойму ўмеюць размаўляць. Наша гутарка больш да беларускай мовы падобная, бо як людзі з ваколіц Высокага з Беларусі прыязджаюць, то гавораць так як мы. Я буду пісаць, што я беларускай нацыянальнасці і размаўляю па-беларуску.

Ян Багроўскі з Грабаўца, гаспадар:

— У нас ніхто не будзе пісаць, што мы польскай нацыянальнасці, бо мы не палякі. У Грабаўцы людзі павінны пісаць, што яны беларусы, нават і малодшыя людзі. Я лічу сябе беларусам і буду пісаць, што гавару на беларускай мове, бо гаворка нашая падобная на беларускую.

Пётр Байко з Белавежы, працаўнік Белавежскага нацыянальнага парку:

— Я буду заяўляць, што я беларус, бо ў мяне беларускія карані і цяжка было б гаварыць інакш. Я не лічу нейкім паніжэннем тое, што я беларус. У нейкіх асяроддзях беларускасць можа ўспрымацца адмоўна, але чаго ж мне баяцца. Цяжка мне гаварыць адназначна, як іншыя ў Белавежы будуць заяўляць. Думаю, што скажуць, што яны — беларусы, але не перакананы я, што большасць малодшых назавуць сябе беларусамі. Маладыя маюць свядомасць сваіх беларускіх каранёў, але гавораць ужо па-польску. Пачынаючы з сямідзесятых гадоў у Белавежы спынілася беларуская культурная дзейнасць, перастаў дзейнічаць беларускі хор і гэта мела адмоўны ўплыў на цяперашнюю нацыянальную свядомасць жыхароў Белавежы. У школе няма навучання беларускай мове, а Купальская ноч з’яўляецца адзіным мерапрыемствам з беларускім нацыянальным ухілам. Да канца няма, таксама, даверу да чыноўнікаў, бо невядома праз чые рукі будуць праходзіць перапісныя анкеты. Людзі нашы па-рознаму могуць вызначаць сваю нацыянальнасць, бо засталіся ў іх прыкрыя дасведчанні з міжваеннага перыяду. Тады беларуская нацыянальнасць і праваслаўнае веравызнанне былі перашкодай у атрыманні добрай працы.