Ніва № 11 (2392), 17 сакавіка 2002 г.

Журналісцкая пільнасць

Мацей ХАЛАДОЎСКІ

Тое, што ў „Ніве” хтосьці пабіў шыбы, знайшло сваё пачэснае месца ў лакальным друку. Тры польскамоўныя газеты, якія выходзяць у Беластоку, прыгадалі назаўтра пра падзею. „Wsрolczesna” была найбольш стрыманая. Аўтар нататкі абмежаваўся да сухое інфармацыі на канцы крымінальна-паліцыйнай рубрыкі. Далей падаліся журналісты газеты „Kurier Poranny” і лакальнага дадатку да „Gazety Wyborczej”. І вось чытач кур’ера мог даведацца, што, здаецца, несумненна гэта была хуліганская выхадка, прынамсі так сцвердзіла крыніца „Параннага”, значыць, ніўскі шэф Віталь Луба. Ужо без паказвання на канкрэтную крыніцу, а на таямнічых „прадстаўнікоў «Нівы»”, „Wyborcza” трывожна падазравае, што гэта мог быць акт помсты за дзейнасць, якою займаецца беларускі тыднёвік.

Разумею клопат калег журналістаў і хвала ім за тую пільнасць. То ж у гісторыі „Нівы” трапляліся антыбеларускія акты. І сустрэліся яны з салідарным асуджэннем усяго беластоцкага журналісцкага асяроддзя. Аднак, здаецца, у гэтым выпадку была гэта своеасабліва асэнсаваная „забава”. Найбольш праўдападобна, што хуліган (хуліганы) білі ўсляпую, ну, магла іх таксама раздражніць незразумелая шыльда. Я сам у дзяцінстве, праходзячы вуліцай Сураскай (тады Весялоўскага) каля рэдакцыі „Нівы” чытаў: „Гіба”. Такі ўжо лёс устаноў, якія маюць сядзібы ў бакавых вулачках, слаба асветленых і зрэдку патруліраваных паліцыяй, што хтосьці час ад часу праедзецца па іхных шыбах.

Аўтараў зацемак у „Паранным” і „Выбарчай” спалучае прафесіяналізм. Паклапаціліся паставіць пытанне і папрацаваць, каб разведаць, ці гэта не правакацыя, бо калі б так, дык гэта быў бы ньюс на першую калонку. Бо атака на беларусаў, на слабейшых, — вось дык гэта вестка! Так папраўдзе, дык файна было б, калі б антыбеларускія акты трапляліся часцей, было б што апісваць і каменціраваць, вядома, у асуджальным тоне. Я, аднак, прыхільнік таго, каб беларусаў пакінуць у спакоі, каб маглі жыць у Польшчы, працаваць, засноўваць сем’і, развіваць сваю культуру, мову і традыцыю. Як аказваецца, каб так магло быць, патрэбны час ад часу шок, узрушэнне, удар. Ды чаму ж адразу маюць сыпацца шыбы? Нашто на новыя шыбы і шкляра выдаваць грошы, якіх „Ніве” і беларускім арганізацыям у Польшчы не хапае.

Дарэчы кажучы. Калі я пісаў у адну з найбольш папулярных агульнапольскіх газет, выдаваную ў Варшаве, ускіпела спрэчка паміж жыхарамі Пуньска і Гранічнай стражай у справе лакалізацыі ў тым мястэчку заставы. Усю справу я апісаў. Адна вельмі амбітная рэдактарка, адказная ў той дзень за нумар газеты, запыталася:

— Ага, гэта цікава. Ды адкуль у Пуньску літоўцы? Што яны там робяць?

Я апусціў рукі. Змог толькі выціснуць:

— Жывуць. Ад вякоў жывуць.

Для яе польскія літоўцы ці беларусы асацыяваліся толькі з эмігрантамі, якія яшчэ не паспелі распакаваць сваіх чамаданаў. Рэжце мяне, але калі б яна паявілася перад рэдакцыяй газеты, у якую маю гонар пісаць, на шыльдзе расшыфравала б: Гіба. Але ж прынамсі засталіся б шыбы, бо ж гэтая рэдактарка — культурная сталічная кабета.