Ніва № 3 (2384), 20 студзеня 2002 г.

Снег і палітыка

Яўген МІРАНОВІЧ

Пасля шматгадовага перапынку ў Еўропу завітала зіма. Такая звычайная, якая раней бывала кожны год і пачыналася напрыканцы лістапада, а канчалася ў палове сакавіка. Ніхто раней нават не здзіўляўся, калі прачнуўшыся пабачыў снегу вышэй вокнаў. У снежні ці студзені гэта была зусім нармальная з’ява. На вёсцы сяляне расчышчалі дарожкі да калодзежа, гаспадарчых будынкаў і на вуліцу. Часам снегу насыпала вышэй агароджы, таму дакапацца да брамы займала шмат часу. Не інакш было ў гарадах. Уласнікі будынкаў мелі вызначаны народнай уладай абавязак рабіць парадак каля сваіх панадворкаў. Інакш міліцыянер мог пакараць немалым штрафам. Нікому аднак не прыходзіла ў галаву разважаць пра нармальную зіму ў катэгорыях катастрофы, як гаварылася гэта ў сродках масавай інфармацыі на пачатку гэтага года.

Найбольш камічна выглядалі сяляне, якія перад тэлекамерамі наракалі, што не маюць хлеба, таму што не даехаў аўтобус і не давёз іх у краму. Куды падзеліся дзежкі і хлебныя печы, якія раней былі асноўнымі элементамі хатняй гаспадаркі? Мяшчане таксама заяўлялі пра сваю трагедыю, таму што не маглі выехаць самаходамі са сваіх панадворкаў на вуліцу. Снег засыпаў дарогі, а камунальныя службы нічога не зрабілі, каб іх расчысціць. Людзі нават не падумалі, каб узяць у рукі лапату і самому аблегчыць сабе жыццё. А калі ўжо падняўся агульны плач прывіслянскага люду, якому снег упаў пад ногі, прэм’ер-міністр Лешак Мілер пачаў склікаць крызісны штаб, быццам бы навала варожых войск наехала на Польшчу.

Сапраўды, апошнім часам узнік свет абсурду. Кожны аўтамабіліст, купляючы бензін, мае абавязак плаціць падатак на пабудову, рамонты і ўтрыманне дарог. Кожны, хто хоча затрымацца ў цэнтры горада, мае абавязак заплаціць падатак, які быццам бы таксама накіроўваецца на дарожную інфраструктуру. На практыцы летам ці вясной дарог ніхто не будуе, а зімою нават невялікі снег выклікае транспартны параліч. У Беластоку затрымацца ў цэнтры горада пры канцы снежня і ў пачатку студзеня было немагчыма. На вуліцы забаранялі гэтага дарожныя знакі, а стаянкі былі занесены снегам. Дзесяткі маладых бамбізаў, якія бегаюць за кожным самаходам і правяраюць талоны на карыстанне стаянкамі, маглі б, напрыклад, з лапатай у руках запрацаваць на сваю плату.

На перыферыйных вуліцах Беластока толькі змена тэмпературы трохі адмяніла сітуацыю. Мяшчане родам з Міхалоўскай ці Замбраўскай гмін не надта ахвотна выходзяць з лапатамі за сваю агароджу. На вуліцах, калі выпадзе снег, з’яўляюцца сцяжынкі, вытаптаныя людзьмі і коламі самаходаў. Вакол снег ляжыць някрануты. Адзін з маіх пажылых суседзяў заўважыў з нейкім смуткам, што нямецкая акупацыя трывала тут надта коратка і не ўсіх немцы паспелі навучыць працаваць. Другі, вельмі набожны, цалкам перакананы ў тым, што сёлетні снегапад — вынік апошняга парламенцкага галасавання і выбару посткамуністаў у органы ўлады. Усявышні асцерагае людзей! — гаварыў багамолец, выкідаючы снег ад свае брамы на сярэдзіну вуліцы. Пасля закапаўся там „Паланез”, шафёр якога прабаваў прабіцца да пасыпанай соллю вуліцы Пляжовай.

Разам з адлігай з’явілася новае няшчасце. Соль і мароз прывялі асфальтавыя дарогі да такога стану, у якім карыстанне імі стала вельмі небяспечным. Часам немагчыма праехаць, каб не трапіць колам у яму. Дарожныя службы заяўляюць, што грошай на рамонты няма, таму што ўсе ўжо выдалі на соль, якую трэба было сыпаць падчас ападкаў снегу. Выглядае гэта сапраўды як чорны гумар, асабліва калі чалавек усвядоміць сабе, што не прайшло нават паловы зімы і снег можа нанава заатакаваць Польшчу.

Вясной галоўныя дарогі найчасцей напамінаюць швейцарскі сыр, а перыферыйныя перамяняюцца ў балота, праз якое нельга ні прайсці, ні праехаць. А ўсяму вінаватыя немцы, як сказаў бы мой сусед, якія не паспелі пабудаваць усіх патрэбных мясцовым жыхарам дарог. Снег, аднак, нават славяне маглі б адкінуць і аблегчыць сабе штодзённае жыццё. Праблема ў тым, што ніхто ім гэтага не загадаў.