Зона годнасці

Мацей ХАЛАДОЎСКІ

Год таму пайшоў ён на ранейшую пенсію. Жыве адзін у двухпакаёвай кватэры ў маім блоку. Чатыры гады таму памерла ягоная жонка. Беспрацоўны сын — пад Сувалкамі. Дачка — хатняя гаспадыня ў Шчэціне. Калі я, час ад часу, перакідаюся словам з гэтым дзядзькам, наракае ён на чарговы ўрад: — Мела быць лепей, а кожны там угары робіць толькі „пад сябе”.

Кожную нядзельку накіроўваецца мой сусед раніцай у касцёл. Пасля набажэнства заходзіць на базар, што ля Юравецкай. Па два злоты купляе тры пачкі цыгарэт. Стараецца, каб іх хапіла яму да наступнай нядзелі. Цяпер, у перадсвяточны час, забягае на кірмаш часцей, у будзень. Шукае, што там купіць дзецям і ўнукам на падарункі, так, каб хапіла яму пенсіі аплаціць рахункі і жыццё ў студзені — здаецца, з-за фінансаў найдаўжэйшым месяцы ў годзе. Пад самыя Каляды ўдалося яму за бясцэнак набыць у гродзенскіх базаровічаў камплект нажоў сыну, сурвэтак дачцэ і шкарпэткі ўнукам. Ну, хапіла яшчэ на дзве пляшачкі па дзесятцы. Дачка нарыхтавала харчы. Каб святы былі як належыцца. І каб той студзень змагчы адолець, як і іншыя месяцы.

— Чаго ж яны хочуць ад тых беларусаў, ад рускіх? — пытаецца мой сусед. — Калі б не яны, то ж не ведаю, як жыць, як зрабіць тыя святы.

Не ведаю, за што можна мець прэтэнзіі да гандлюючых чужаземцаў, у асноўным, беларусаў з Беларусі. Не кажу ўжо аб тым, што палякі ў цяжкі — як быццам — час Польскай Народнай Рэспублікі займаліся на, прыкладам, нямецкіх базарах тым самюсенькім, чым сёння тыя на беластоцкіх. „Чаго ж тут здзіўляцца. Рабілі ж мы тое ж!” — аж ціснецца на вусны. Думаю гэтак сабе, мабыць, не прадзяржаўна, а эгаістычна. Гэты дробны гандаль гэта шанц лягчэйшага выжывання для шмат якіх палякаў, такіх, вось, як мой сусед, і такіх як і я. Дзякуючы яму цяжкі час можа перачакаць шмат хто ў Польшчы і там у Беларусі (як доўга будзе той час працягвацца — іншая праблема). Здзіўляе мяне затым упартая барацьба з гэтак званай „шэраю зонай”, пацэленая ў дробных кірмашных гандляроў, паказныя акцыі мытнікаў на мяжы (у апошні час прэзентаваныя ў TVN) і на рыначных плошчах паліцыйнымі патрулямі і гарадскімі стражамі. Асмелюся нават сцвярджаць, што гэта — негуманна. Тым часам у мільёнах злотых праз усходнюю мяжу тавар плыве каналамі зусім іншымі. Нават, у сярэднім раз у месяц, хваляцца падляшскія мытнікі, удаецца яго ім перахапіць.

Ведаю, што межы павінны быць шчыльныя, што гэтага дамагаецца Еўрасаюз і патрабуе наш дзяржаўны інтарэс. Ведаю таксама, што пакуль не будзе створана сістэма, гарантуючая годнае жыццё кожнаму без выключэнняў тут у Польшчы і там у Беларусі, такія дзеянні будуць мець толькі цынічныя меры. А, з другога боку, г.зв. дробны нелегальны кірмашны гандаль будзе даваць прынамсі ўражанне такога выжывання.

З нагоды святаў жадаю шанцу на сапраўды годнае жыццё беларусам і палякам па абодвух баках мяжы.