Ніва № 51 (2380), 23 снежня 2001 г.

Час беластоцкі

Мацей ХАЛАДОЎСКІ

— У Беластоку 6 гадзіна ночы, які час у Вроцлаве? — запытаўся апошнім часам Тадэвуш Шнук у тэлевізійным турніры „Адзін з дзесяці” ўдзельніка з глыбокае Польшчы. Адказ быў трапны: „Такая ж!”. Вядучы ігру з лёгкай ухмылкай дакінуў, здавалася б, зразумелае: „Ва ўсёй Польшчы абавязвае адзін і той жа час”.

Так ёсць па ўсіх прынцыпах вынікаючых з геаграфічнага распалажэння нашага рэгіёна. „Аднак, — як даказаў адзін з раскудлачаных акулярнікаў, — час гэта паняцце адноснае”. Думаю тут пра час, у якім маюць здзяйсняцца здарэнні ў абмежаванай адміністрацыйнымі граніцамі прасторы. Калі на Пабярэжжы ў жніўні 1980 года закіпела, іскра рэвалюцыі праляцела амаль у тую ж хвіліну ва ўсе іншыя куткі краіны. Да застылай у чаканні Беласточчыны дабіраліся цягнікі з намаляванымі лозунгамі, заклікаючымі да страйкаў і пакпіваючымі з беластоцкай запаволенасці. Цяпер таксама чакаецца, лепшага часу. — Што маеш зрабіць заўтра, зрабі сёння, — падказвае мудрая прыказка. — Што маеш зрабіць заўтра, зрабі паслязаўтра, — бы жартам адрэзваюць маладыя.

У апошніх гадах Беласток стаў універсітэцкім цэнтрам, мае сваё публічнае тэлебачанне, на гарызонце збіраецца ў нас на аэрапорт. Нават прылічылі сталіцу нашага ваяводства да метраполіяў. Аднак, як вынікае з менш ці больш навуковых даследаванняў, маладыя ўсё ж не звязваюць з ім свае будучыні. — Тут немагчыма зрабіць кар’еру, — кажуць. Саромяцца хадзіць па вуліцах з брыдзёрнымі рэкламамі. Не хочуць, як старэйшыя іхныя калегі, працаваць, дрыжучы ад страху, ці атрымаюць у тым месяцы зарплату, а, можа, цалкам іх з работы выкінуць. Уцякаюць, значыць, у Польшчу. Усюды туды, дзе, як кажуць, быццам бы час бяжыць хутчэй. А куды ж спяшацца? — гэтае пытанне ставяць сабе пасля сарака, калі аказваецца, фактычна ўсюды час плыве таксама, ува ўсёй краіне абавязвае тая самая пара.

Як затрымаць маладых людзей у Беластоку (на Беласточчыне)? Думаю, вось, так, што яны мусяць пераканаць сябе да сэнсу, на жаль, пераніцаванага рознага віду дзяржаўнымі і самаўрадавымі чыноўнікамі, паняцця: багацце шматкультурнага рэгіёна. Багацце дае прыбыткі не толькі духоўныя, але якія можна матэрыяльна злічыць. На перашкодзе таго багацця, аднак, стаяць экстрэмісты, радыкалы, якія паўтараюць пры кожнай нагодзе аб праследаванні адных культурных іншымі культурнымі, а, бывае, інспіруючыя з трыбун такія праследаванні (на шчасце, найчасцей безвынікова), у арэоле выпраменьванага самімі сабою беластоцкага правінцыяналізму. З часам, аднак, іх час міне, ужо мінае. У Еўропе рэгіёнаў няма ім месца.