Помнік Ларысе Геніюш ужо ўсталяваны

Анатоль БЕЛЫ

Вясной 2001 г. аргкамітэту стала канчаткова зразумелым, што ўсталяваць помнік у Зэльве да станоўчага вырашэння прэзідэнцкіх выбараў не ўдасца. Паўстала пытанне, што рабіць з помнікам. Разглядаліся тры прапановы: Анатоля Белага — помнік паставіць часова на сядзібе музея ў Старых Дарогах, дзе дазвол на ўстаноўку не патрэбен; Міхася Скоблы — помнік часова паставіць у памяшканні краязнаўчага музея ў в. Гудзевічы; Вольгі Іпатавай — помнік часова паставіць у памяшканні Дома літаратара. Сябры аргкамітэта адхілілі прапанову А. Белага, палічыўшы, што Ларыса Геніюш ніяк не звязана са Старымі Дарогамі, а яе помнік павінен стаяць у Зэльве, дзеля гэтага ён і рабіўся. Па гэтай жа логіцы паставіліся і да Гудзевічаў з дадаткам таго, што помнік належыць да манументальнага мастацтва, а не з’яўляецца камерным творам. Застаўся варыянт захаваць помнік на нейкі час у Доме літаратара.

Улічваючы ўсю неабходнасць усталявання на Беларусі першага помніка рэпрэсіраваным грамадзянам, кіраўніцтва клуба „Спадчына” на пасяджэнні вырашыла, што лепшым увасабленнем усіх палітычных рэпрэсіраваных на Беларусі можа паслужыць вобраз Ларысы Геніюш. Сябра клуба, прафесар Аляксей Саламонаў звярнуўся да аўтара помніка скульптара Міхася Інькова з просьбай даць дазвол на аўтарскі паўтор помніка Ларысы Геніюш. Дазвол быў атрыманы, а праз тры месяцы новы помнік Ларысы Геніюш, выкананы ў медзі, быў дастаўлены на сядзібу Анатоля Белага і ў канцы верасня ўсталяваны на пастаменце. Першы помнік, выкананы ў сілуміне, застаўся ў Доме літаратара і чакае свайго зоркага часу, калі нарэшце будзе ўсталяваны на радзіме Вялікай Беларускай Патрыёткі. Саюз беларускіх пісьменнікаў і кіраўніцтва клуба „Спадчына” прынялі рашэнне ўрачыста адкрыць помнік Ларысе Геніюш у Старых Дарогах 9 снежня бягучага года. У гэты дзень споўніцца 45 гадоў, як Ларыса Геніюш вярнулася на Бацькаўшчыну з сталінскіх лагераў. Улічваючы тое, што мы ставім першы помнік на Беларусі паліткатаржанцы, гэтая дата ў жыцці вялікай змагаркі павінна стаць дамінантай. Саюз беларускіх пісьменнікаў, клуб „Спадчына” запрашаюць усіх, каму дорага творчасць паэтэсы, хто лічыць сябе сябрам, вучнем, прыхільнікам, знаёмым Ларысы Геніюш, прыехаць 9 снежня ў Старыя Дарогі на адкрыццё яе помніка. Няхай кожны праявіць свой акт непарыўнай сувязі з Ларысай Геніюш не ў прыватных размовах, а шчырай і адкрытай грамадзянскай пазіцыяй, ахвяраваннем свайго вольнага часу і стратай хоць на нейкі час цёплага і ўтульнага камфорту. Бо, біццё сябе ў грудзі з выказваннем перад сябрамі і знаёмымі сваёй беларускасці стала з’явай на Беларусі ўжо даволі распаўсюджанай, а таму і непрыгляднай. А што да тэзы, што „Ларыса Геніюш ніяк не звязана са Старымі Дарогамі”, то гэта памылка местачковага маштабу, бо вялікая дзяячка нашага Адраджэння кроўна знітавана з усёй этнічнай тэрыторыяй Беларусі, а таму і са Старымі Дарогамі. І кожны, хто прыедзе ў гэты горад на адкрыццё яе помніка, пераканаецца ў гэтым, калі сам пабачыць і пачуе, як „дзеткі патомныя” будуць чытаць вершы гэтай паэткі. А ўлады няхай пераканаюцца, што помнік Ларысе Геніюш стаіць ужо некалькі месяцаў. За гэты час землятрусу ды іншых тэхнагенных катастроф на Беларусі не адбылося, палітычны рэжым наадварот яшчэ болей усталяваўся. Можа і яны адумаюцца і ўрэшце дадуць дазвол на ўстаноўку помніка і на радзіме вялікай дачкі Беларусі Ларысы Геніюш у Зэльве.