Апалітычнасць БГКТ

Яўген МІРАНОВІЧ

Ад таго часу мінула амаль дзесяць гадоў. Кіраўніцтва БГКТ увесь час афіцыйна заяўляла, што палітыкай іх арганізацыя не займаецца, але такія дэкларацыі маглі выклікаць толькі здзіўленне. Будынак БГКТ стаў адным з цэнтраў эсэльдоўскага руху, Таварыства падпісвала палітычныя дамовы з сацыял-дэмакратамі як партыя з партыяй, старшыня Галоўнага праўлення Ян Сычэўскі і адзін з дзеячаў Сяргей Плева сталі пасламі дзякуючы пагадненням, падпісаным з арганізацыяй Лешка Мілера. Большасць імпрэз, арганізаваных Таварыствам, была таксама формай прапаганды палітычнага руху, з якім атаясамліваліся ўлады арганізацыі. Варта падкрэсліць, што ў дэмакратычных умовах гэта была б цалкам нармальная дзейнасць, калі б кіраўніцтва публічна не заяўляла аб сваёй апалітычнасці.

Па бліжэй неакрэсленых прычынах СЛД вырашыла ў гэтым годзе парваць палітычныя дамовы з БГКТ, адмаўляючыся занесці Яна Сычэўскага на свой выбарчы спісак. Старшыня БГКТ, дзякуючы сваім выступленням на з’ездзе лукашыстаў у Мінску стаў на Беласточчыне адным з найбольш папулярных палітыкаў. Мала аднак праўдападобна, што Сычэўскага пазбавілі амаль пэўнага пасольскага мандату за словы, сказаныя ім у сталіцы Беларусі. Яўген Чыквін заўсёды выказваў падобныя думкі што і Сычэўскі, можа нават у больш радыкальнай форме, але яму СЛД вырашыла аблегчыць дарогу ў польскі парламент.

Бар’ер пастаўлены кіраўніцтвам СЛД лідэру БГКТ на сёлетніх выбарах мае праўдападобна часовы характар. Рашэнні Саюза левых дэмакратаў вы-клікалі абурэнне традыцыйнага праваслаўнага электарату гэтай партыі ў Падляшскім ваяводстве. Бэгэкатоўскімі актывістамі ўспрымалася гэта амаль як здрада найбольш адданаму саюзніку. У некаторых мясцовасцях нават вялася своеасаблівая акцыя байкоту СЛД, у выглядзе адсутнасці на сходах, арганізаваных партыяй з удзелам вядомых палітыкаў. Гэтыя эмоцыі аднак хутка астынуць і ўсё вернецца на сваё месца.

Падчас ХIV З’езду БГКТ было вырашана парваць з апалітычнасцю Таварыства, адкрываючы лідэрам поле шырокай палітычнай дзейнасці. Арганізацыя фактычна ўпершыню атрымала магчымасць весці дзейнасць згодную ўяўленням большасці свайго актыву. Раней такія імкненні моцна тармазіліся ўладамі Польскай аб’яднанай рабочай партыі, якія не хацелі мець на сваім панадворку ніякай канкурэнцыі і БГКТ вызначалі дапаможную ролю. У апошніх гадах, толькі ў іншых палітычных умовах, у такі сам спосаб выкарыстоўвалі Таварыства ўлады СЛД. Гэтыя апошнія плацілі аднак вельмі высокую цану ўзамен за садзейнічанне ў мабілізацыі праваслаўнага электарату. Пастанова З’езду, адкрываючая кіраўніцтву магчымасці афіцыйнай палітычнай дзейнасці, дае Сычўскаму новыя перспектывы. БГКТ фактычна з’яўляецца цяпер адзінай беларускай палітычнай арганізацыяй у Польшчы. Іншыя беларускія арганізацыі, напрыклад, кіраванае адным з актывістаў Таварыства Беларускае дэмакратычнае аб’яднанне даўно спыніла якую-небудзь дзейнасць. Арганізацыі журналістаў, літаратараў ці гісторыкаў прытрымліваюцца статутнай дзейнасці. Таму БГКТ, не маючы ўнутранай канкурэнцыі, а толькі моцных саюзнікаў у выглядзе магутнай польскай партыі, магло бесперашкодна пераўтварыцца ў палітычную арганізацыю.

З’езд БГКТ даў паўнамоцтвы Галоўнаму праўленню прыняць адпаведныя меры па вяртанні кантролю над „Нівай”. Зразумела, што партыя, паводле найлепшых узораў, мусіць мець свой прэсавы орган. Рэдакцыя з таго часу, калі пазбылася „апекі” Таварыства, выплаціла ўжо ўсе задоўжанасці і набыла новыя камп’ютэры. Аднак не наша стабілізацыя паўплывала на тое, што лёсам „Нівы” пачалі цікавіцца адначасова актывісты БГКТ і праваслаўныя парламентарыі. Прычын гэтага своеасаблівага зацікаўлення дакладна не ведаем. Найбольш радыкальны праект, які нарадзіўся апошнім часам — гэта ідэя пераўтварэння „Нівы” ў часопіс славянскіх меншасцей у Польшчы, друкаваны на польскай мове.

Цешыць нас зацікаўленне палітыкаў „Нівай”, але пакуль што не маем штатаў для камісараў.