Атака „бен Ладэна” на Градочна

Мікола ВАЎРАНЮК

Жыццё ў Градочне ідзе марудным ходам. На досвітку гаспадары выганяюць на пашу кароў, гаспадыні бразгочуць вёдрамі каля свінарнікаў, на раннім сонцы мыюцца спарасоння каты. Палова хат увогуле не падае ўжо прызнакаў жыцця. Толькі на некаторых даўно апусцелых панадворках зрэдчас корпаюцца гараджане. Прыбіраюць абламанае галлё ў здзічэлым дзедавым садзе, заграбаюць лісце, дзе-нідзе падпіраюць надгнілы плот.

Так было і ў суботу 20 кастрычніка. Пакуль хтосьці не заўважыў па аўтобусным прыпынку рассыпаны белы парашок. На драўлянай лавачцы ляжаў адкрыты, таксама белы, канверт.

— Я адразу падумала, што гэта дурны жарт, — кажа Марыя Нікіцюк, солтыс Градочна, — але калі што, то на каго будзе? На солтыса, што не паведаміў, каго трэба. Давай я званіць на пастарунак у Нарву. А там у суботу нікога няма. Набрала я нумар „997”, адазвалася Гайнаўка. Нават не пыталі, хто тэлефануе — мусіць адразу паказваецца ў іх нумар тэлефона — ажно праз нейкі час прыпіраюць на сігнале пажарная ахова і паліцыя. Шуму нарабілі. Калі мы на вуліцы прыглядаліся іх акцыі, я пачула нешта на кшталт: „солтыс, к..., працы задала”. Я падышла і кажу: „пшэпрашам бардзо, я тут солтыс, вы чагось хочаце ад мяне”? Не, не, мы так між сабою гаворым. А што я вам, казала сюды перціся так тлумна?

— Хаця гэта на 99,9% дурны жарт, але мы не можам ігнараваць ніводнага сігналу, — кажа Уладзіслаў Качмарскі, падляшскі ваяводскі санітарны інспектар.

Жыццё ў Градочне пасля гэтага „тэракта” не змянілася, але жыхары і сёння жыва расказваюць адзін аднаму акцыю пажарнікаў, паліцыі і санэпідэмстанцыі.

— Каля майго плота паставілі шлагбаум і напісалі „паліцыя”, — гаворыць 80-гадовы Піліп Грыгарук, які на момант адрываецца ад пілавання дроў. — Але спярша пажарнік у камбінезоне сабраў парашок, паклалі яго ў чорныя пластмасавыя мяшкі і кудысьці павезлі. Але мусіць нічога там не знайшлі, бо вёску разгарадзілі.

Піліпа Грыгарука сенсацыйная знаходка не хвалюе. Ён бы рады пагаварыць пра адміранне вёскі, паказвае запушчаны пляц сельскагаспадарчага кулка, якога быў калісьці старшынёю. Дэкламуе палітычныя памфлеты па-польску і па-беларуску. Беларускі верш пра паноў, якія забіраюць мужыкоў у салдаты, вывучыў яшчэ да вайны. Відавочная агітка КПЗБ.

Не відаць спалоху і ў іншых напатканых асоб.

— Я прыязджаю сюды раз на тыдзень з Бельска і нічога тут небяспечнага не бачу, — кажа Сцяпан Яканюк, які корпаецца на апусцелым панадворку. — Ды наогул тут чалавека на вуліцы не сустрэнеш. Каб гэта хоць якое вялікае сяло было, або важны тракт сюдою праходзіў. А так, ніякага сэнсу ў тым не відаць.

Сцяпан Яканюк мімаволі робіць рукою на лобе круг, гаворачы пра віноўніка гэтага ўчынку. У тон яму пападае Піліп Грыгарук:

— Бздура, халера!

— Праз нашу вёску чатыры аўтобусы на дзень ідуць, — кажа солтыс Марыя Нікіцюк, — ды і тымі няма каму ездзіць. Ні дзяцей у нас няма, ні моладзі. Не можам даўмецца, хто мог такое зрабіць.

Паколькі белы парашок быў таксама рассыпаны каля пункта скупкі малака, дык з’явілася падазрэнне, што камусьці залежыць на тым, каб у Градочне малака не браць. Але там парашок нейтралізавалі самі гаспадары. Проста засыпалі пяском.

Парашок з прыпынку трапіў а лабараторыю ў Варшаву, дзе вывучаюць яго састаў. Паводле Уладзіслава Качмарскага, яго збіранне абышлося падаткаплацельшчыкам у трыццаць тысяч злотых.

— Злавілі б такога жартаўніка, прымусілі б заплаціць за ўсё, — кажа Марыя Нікіцюк, — другі раз напэўна не рабіў бы з вёскі пасмешышча на ўсё ваяводства.

Вакол прыпынку трава ачышчаная са смецця. Толькі пад лаўкай завалялася карта — віновая дзевятка з голаю бабай.