Дзеля юбілею і новай кніжкі

Аляксей МАРОЗ

Калі арганізатары мерапрыемства патушылі святло, у чытальную залу ўвайшлі белліцэісты з запаленымі свечкамі і пачалі дэкламаваць на беларускай і польскай мовах вершы Сакрата Яновіча. Дырэктар Галіна Вайсковіч сказала, што Сакрата Яновіча ў бібліятэцы чакалі больш года і таму прамоцыя кніжкі „Nasze tysiac lat” такая спозненая ў Гайнаўцы. Сакрат Яновіч, якому ў верасні мінула 65 гадоў, атрымаў пажаданні пражыць прынамсі да сотні. Не прыняў ён іх з вялікім энтузіязмам, кажучы, што старым людзям жывецца вельмі цяжка. Сустрэча пачалася з гутаркі пра жыццёвыя справы. Юбіляр хваліў сваю жонку Таццяну, раіў жанчынам не выходзіць замуж за прыгожых хлопцаў, сцвярджаючы, што яны менш кемлівыя ды перасцерагаў перад каханнем, як псіхічнай хваробай. Публіка, за выключэннем кароткіх пытанняў і заўваг прыбылых у Гайнаўку з Сакратам Яновічам гасцей, уважліва слухала настаўленні пісьменніка. Гэта спадабалася госцю і пачаў ён успамінаць мінулае, адзначаючы сваю пазітывісцкую працу сярод беларускага сялянства, культурнае жыццё „Villi Sokrates”, выдавецкую працу ў апошнія гады і пошукі спонсараў.

— Мяне зараз не цікавяць беларусы, а беларуская культура. Раней хадзіў я па вёсках, начаваў у клунях і частавалі мяне самагонкай, але пасля пабачыў, што мая праца з беларускім насельніцтвам не дае чаканых рэзультатаў, — заявіў Сакрат Яновіч. — Даўней лічыў я, што свет можна змяніць дзякуючы літаратуры, а цяпер лічу, што свет можна мяняць дзякуючы могілкам.

Юры Хмялеўскі пахваліў, што галоўная заслуга Сакрата Яновіча ў павышэнні ўзроўню „Часопіса”, сказаў, што сам многаму вучыцца ў юбіляра, расказаў пра супрацоўніцтва з пісьменнікам з Крынак і супольную падрыхтоўку кніжкі „Nasze tysiac lat”. Да размоў на літаратурныя тэмы вяртаў Сакрата Яновіча крытык Радаслаў Раманюк, які высока ацэньваў яго творчасць. Галоўны рэдактар штомесячніка „Новыя кніжкі” Томаш Лубінскі станоўча ацаніў творчасць Сакрата Яновіча і заахвочваў купляць свой літаратурна-навуковы часопіс. Дырэктар Гарадской бібліятэкі Галіна Вайсковіч, якая вяла мерапрыемства, закранула справу супрацоўніцтва спадара Сакрата з Ежы Гедройцам і адразу паявілася ў размове справа іх дапамогі Гайнаўскаму белліцэю.

Рызыкоўнае выказванне юбіляра, быццам Гайнаўка такая бедная, што можна яе знішчыць і ніхто гэтага не заўважыць, не выклікала зразу зацікаўлення, бо многія прысутныя ўжо звыкліся з нестандартнымі поглядамі госця з Крынак. У ходзе дыскусіі на гаспадарча-палітычныя тэмы Уладзімір Паскробка звярнуў увагу, што гэта дзякуючы палітыцы дзяржаўных улад Гайнаўка так збяднела. Адзначыў ён, што ў міжваенны перыяд праваслаўныя Гайнаўшчыны не маглі знайсці працу, бо прывозілі ў Гайнаўку беднае насельніцтва з іншых куткоў Польшчы і тут іх уладкоўвалі. Хваліў ён сямідзесятыя гады, калі колькасць жыхароў Гайнаўкі павялічылася з 15 да больш за 20 тысяч і развінулася тут дрэваапрацоўчая прамысловасць.

Адзін з гайнавян папракнуў пісьменніку ў тым, што мова ягоных твораў нагадвае выказванні Ежы Урбана ў тыднёвіку „Не”. Сказаў ён, што Сакрат Яновіч несправядліва нападае на Армію Краёвую і хацеў даведацца, як госць трапіў у Польскую аб’яднаную рабочую партыю. Атрымаў ён стандартны ўжо адказ Сакрата Яновіча, што некаторыя вострыя словы даюцца пісьменнікам дзеля лепшага думання чытача, у Арміі Краёвай крытыкуе ён злачынцаў, а з партыі выкінулі яго за беларускую дзейнасць.

Юбіляру ўручылі каньяк, кветкі і партрэт аўтарства Эдуарда Агуновіча, які пісьменніку вельмі спадабаўся. Пасля афіцыйнага развітання з пісьменнікам гайнавяне віншавалі юбіляра і за кавай ставілі індывідуальныя пытанні. На месцы можна было купіць кніжкі Сакрата Яновіча і атрымаць аўтограф.