Ніва № 39 (2368), 30 верасня 2001 г.

„Пераможца” помсціць

Зміцер КІСЕЛЬ

Ужо нямала часу прайшло ад выбараў прэзідэнта Беларусі, але жарсці пасля іх яшчэ не сціхаюць. Тое, што А. Лукашэнка праз свой Цэнтрвыбаркам забяспечыць „перамогу” сумневу не было. Але для супакаення сваіх амбіцый назіральнікам і незалежным СМІ ў час і пасля выбараў ён абвясціў сапраўдную вайну. На выбарчыя ўчасткі нікога з іх не дапускалі. А ў тых нешматлікіх выпадках, калі назіральнікі ўсё ж змаглі быць на ўчастку, даведацца пра сапраўдныя вынікі выбараў яны не маглі. Прычына простая. Іх трымалі на адлегласць ад сталоў, на якіх падлічваліся галасы. Сябрам камісій забаранялася ўслых гаварыць пра вынікі падліку. Аднак назіральнікі здолелі сабраць шмат сведчанняў пра парушэнне заканадаўства ў час галасавання. У асноўным гэта неадпаведнасць правілам захавання скрыняў для датэрміновага галасавання і прымусовае галасаванне. Апошняе мела масавы характар. Асабліва ціснулі на жыхароў працоўных і студэнцкіх інтэрнатаў. Улады нават ускосна пацвярджалі такія факты. На запыт у пракуратуру Ленінскага раёна Гродна назіральніка Ільі Пячыніна быў дадзены адказ, згодна якому камендант студэнцкага інтэрната ад універсітэта Сіўко на самой справе „прасіла” студэнтаў, якіх у дзень выбараў нібыта не будзе ў Гродне, прагаласаваць датэрмінова. Шмат было і іншых парушэнняў. Напрыклад, за некалькі дзён да выбараў у кожную кватэру ў Беларусі пошта даставіла спецнумар газеты „Советская Белоруссия” з агітацыйнымі матэрыяламі А. Лукашэнкі і памыямі на апазіцыю. І тут назіральнікі не змаўчалі. Каардынатар па назіранні за выбарамі па Ленінскім раёне Гродна Віктар Сазонаў накіраваў з гэтай нагоды лісты ў шэраг арганізацый. 20 верасня старшыня Цэнтрвыбаркама Лідзія Ярмошына павінна была адказаць, што маўляў, сапраўды „Советская Белоруссия” выйшла павялічаным тыражом, але і незалежныя газеты перад выбарамі павялічвалі свае тыражы, значыць, парушэння не было. Аднак старшыня Цэнтрвыбаркама „забылася”, што незалежныя газеты выходзяць за свае грошы і плацяць падаткі, а „Советская Белоруссия” выдаецца за грошы падаткаплацельшчыкаў, у тым ліку — праціўнікаў Лукашэнкі. Гэтыя і іншыя выпадкі парушэнняў прывялі да таго, што АБСЕ і ЗША не прызналі выбараў. Такім чынам, Лукашэнка застаўся тым кім быў — нелегітымным кіраўніком.

Пасля 9 верасня рэжым пачаў помсціць. Ахвярамі сталі грамадскія арганізацыі, СМІ і асобныя назіральнікі. Напрыклад, у рэдакцыі гродзенскай газеты „Пагоня” былі канфіскаваны камп’ютэры. Калі рознымі намаганнямі карэспандэнты ўсё ж змаглі падрыхтаваць нумар да друку, увесь тыраж быў канфіскаваны ў друкарні. Зараз рэдакцыю чакаюць два суды. Адзін па закрыцці газеты. Другі — па крымінальнай справе за абразу Аляксандра Лукашэнкі. Аднак 20 верасня „Пагоня” здолела выйсці. Пракуратура пачала „капаць” пад фондам імя Льва Сапегі і „Вясной 96”. Абедзве арганізацыі займаліся падрыхтоўкай і каардынацыяй назірання за выбарамі. У тых памяшканнях, дзе раней збіраліся назіральнікі, карыстацца камп’ютэрамі таксама складана. Гаспадары памяшканняў пахавалі іх, бо баяцца падзяліць лёс „Пагоні”. На саміх назіральнікаў і нелаяльных да рэжыму адбываецца ціск на працы. Ім пагражаюць увальненнем. У дачыненні да некаторых пагрозы ўжо здзейснены. У Іўеўскім раёне звольнены ляснік Уладзімір Сторта. У Лідзе дырэктар адной са школ, які даў памяшканне на сустрэчу Уладзіміра Ганчарыка з выбаршчыкамі. У Свіслачы рыхтуецца суд над назіральнікамі. У Воранаўскім і Шчучынскім раёнах мясцовыя пракуратуры займаюцца „справамі” па назіранні. Такіх прыкладаў можна прывесці шмат, не толькі па Гродзеншчыне, але і па ўсёй Беларусі. Усе яны прыводзяць да думкі, што „перамога” Лукашэнкі вельмі сумнеўная і рэжым хоча закрыць вусны тым, хто нешта ведае, ці можа ведаць пра сапраўдныя вынікі выбараў.