Незайздросны лёс уцекача

Віктар ШАНЬКОЎ

Беластоцкі лагер для ўцекачоў, што размясціўся ў гатэлі „Іга” існуе амаль што год. Час ад часу ў мясцовых мас-медыях з’яўляецца інфармацыя аб ім. Але пра сапраўднае жыццё жыхароў асяродка беластачане амаль што нічога не ведаюць. Звычайна інфармацыя з’яўляецца з нагоды якой-небудзь акцыі пратэсту. Дарэчы, тая інфармацыя, асабліва паданая згодна з меркаваннямі адміністрацыі лагера, адлюстроўвае пазіцыю толькі аднаго боку — чыноўніцтва. Для поўнага, не фасетачна-ангажаванага малюнка варта было б паслухаць меркаванні і другога боку.

Чаму для асяродка абралі менавіта гатэль „Іга” — пытанне асобнае. Прынамсі яго назва для рускамоўнага асяроддзя гатэлю гучыць не вельмі адназначна. Злыя языкі сцвярджаюць, што за такую ласку трэба даць дужы хабар. Бо гатэль пад лагер — гэта гарантаваная стопрацэнтная запоўненасць нумароў, а, значыць, і гарантаваны прыбытак. Нешта накшталт дзяржзаказу для прадпрыемства, свайго роду абарона ад банкруцтва. Зрэшты, называць гэты будынак гатэлем — абражаць прыгожае слова. Доўгія, вузкія і цёмныя калідоры, адзін туалет на паверх і неабмежаваная ўлада працаўнікоў — ад прыбіральшчыцы да дырэктара. Зусім як у Някрасава: „Кого хочу — помилую, кого хочу — казню”. Стомленыя вайною, палітычнымі рэпрэсіямі людзі, большасць якіх прыехала з радзінамі, вымушаны зносіць абразы і пагрозы, стаўленне да сябе, як да людзей невядома якога сорту. І павінны маўчаць на лямант якой-небудзь дваццацігадовай істэрычкі, бо сёння ў яе кепскі настрой. А паспрабуй штось сказаць у сваю абарону і не выключана, што можаш апынуцца на вуліцы.

Аўтара гэтых нататкаў, якому здарылася пажыць у трох лагерах, заўсёды цікавіла адно пытанне: чаму так нераўнамерна фінансуюцца асяродкі? У Беластоцкім, напрыклад, у большасці пакойчыкаў старыя, нярэдка паламаныя ложкі і канапы. Ці не са сметніка іх прывезлі? Уцекачы прыкра жартуюць — на гэтым ложку ўжо не адзін чалавек памёр — столькі яму гадоў. Драныя коўдры і падушкі з тырчачай з прарэхаў бруднай ватай дапаўняюць малюнак. Усялякія просьбы замяніць коўдру ці крэсла з хістаючыміся ножкамі — адхіляюцца.

Асобная гаворка пра медычнае абслугоўванне. Лекар, якая прыходзіць на дзве-тры гадзіны два разы на тыдзень, не асабліва абцяжарвае сябе ўважлівым стаўленнем да пацыентаў. — У цябе вуха баліць? Нічога, хутка пройдзе. — Ну і што з таго, што маеш кулю ў лёгкіх? Жыў да гэтага часу з ёй, будзеш жыць і далей. Для трох дзяцей з асяродка пасля такога лячэння прыйшлося вызываць хуткую дапамогу. Аднаго нават забралі на рэанімацыю. Лекары ў шпіталі, слухаючы як і чым лячыла дзяцей гэтая, з дазволу сказаць лекар, толькі збянтэжана ківалі галовамі. Дзякуй Богу, пакуль ніхто не памёр.

З месяц таму ўцекачы з Чачні сілкуючыся ў сталоўцы нечакана знайшлі ў кашы чарвякоў. І нічога! Нягледзячы на пратэсты, трохдзённую галадоўку ўсяго лагера — а гэта каля 200 чалавек — ніякіх мер не прынялі. Нават абвінавацілі саміх уцекачоў, нібы тыя дзесьці гадавалі гэтых самых чарвякоў, а потым паклалі сабе ў ежу!

На ўсе ўзбурэнні лагернае чыноўніцтва мае адзін адказ — будзьце ўдзячны, што мы прынялі вас, кормім, далі дах. Вядома, уцекачы ўдзячны, удзячны Польшчы за прытулак. Але чаму чыноўнік, нібыта Людвік XIV, атаясамлівае сябе з дзяржавай? Мяркую, што гэтыя самыя чыноўнікі ў сваю чаргу павінны падзякаваць уцекачам за тое, што маюць працу. Думаецца, што павінен быць свайго роду сімбіёз — мы для вас і вы для нас. На жаль, гэтага няма. Таму ўсе ўцекачы як манны нябеснай чакаюць статуса. Статус — гэта... Але аб статусе іншым разам.