Надзея Дубіч-Царкоўных

Мікола ВАЎРАНЮК

Не меншымі дыпламатамі аказваюцца гімназісты. Хваляць Орлю, але і выказваюць радасць ад вяртання ў Дубічы. Вярнуцца маглі, бо з пачаткам школьнага года адкрылася тамака гімназія.

Калі тры гады таму ўвайшла ў жыццё рэформа асветы і ўзніклі ў Польшчы гімназіі, у Дубічах-Царкоўных не было магчымасці стварыць гэтае новае звяно між падставоўкамі і сярэднімі школамі. Якраз канчалі будаваць новую пачатковую школу, на месцы будучай гімнастычнай залы ляжалі кучы друзу і жвіру. Ды і моладзі аказалася малавата.

Улады гміны дагаварыліся з суседняй Орляй і паслалі сваіх вучняў у тамтэйшую гімназію. Не гублялі, аднак, надзеі на сваю. І працавалі над гэтым. Каля новай падставоўкі ўзнікла прыгожая гімнастычная зала, а за гэтымі збудаваннямі праводзіўся рамонт аднаго з будынкаў старой школы. Дзяцей у наваколлі, аднак, не большала і не было юрыдычных падстаў, каб адчыніць сваю гімназію. Тут спрытам выказалася Гмінная рада, прагаласаваўшы вясною пастанову, што новая школа будзе мець спецыяльны статут меншаснай — усе вучні будуць вучыцца ў ёй беларускай мове. Усе гэтыя крокі і прывялі да вялікага свята.

3 верасня перад Пачатковай школай у Дубічах-Царкоўных выстраіліся дзеці, іх бацькі і настаўнікі. Ганаровымі гасцямі былі паслы, дырэктары банкаў, стараста Гайнаўскага павета, войты суседніх гмін, прадстаўнікі кураторыі і Міністэрства нацыянальнай адукацыі, афіцэры паліцыі і памежнай аховы. Маліліся два біскупы: праваслаўны Міран і каталіцкі Антоні Дыдыч. У суправаджэнні духавенства абедзвюх канфесій іерархі пасвяцілі гімнастычную залу і гімназію, якая свяцілася беллю неабжытых яшчэ сцен.

— У двух класах гімназіі будзе ў нас вучыцца 37 асоб, — кажа дырэктар Уладзімір Антасюк, — трэці, апошні, застаўся ў Орлі, бо мы лічым, што вучні павінны закончыць тую школу, дзе ўжо два гады правучыліся.

Ведаючы неаднаразовыя канфлікты суседніх гмін за школьнікаў, а што за тым ідзе, за датацыі для школ, за месцы працы настаўнікаў, пытаюся войта Анатоля Паўлоўскага пра рэцэпт на добрае сужыццё з суседзямі.

— Па-суседску трэба жыць у згодзе, — усміхаецца ён у адказ, — без гэтага немагчыма нічога зрабіць, а ў нас яшчэ многа працы. Каля школы, напрыклад, трэба збудаваць спартыўную пляцоўку, на якую, на жаль, пакуль не маем грошай. Але памаленьку будзем думаць, адкуль іх узяць.

Кажуць, што вёска жыве, пакуль ёсць у ёй школа. У Дубічах-Царкоўных цяпер нават дзве школы.

— У Пачатковай школе маем 101 вучня, — гаворыць дырэктар Уладзімір Антасюк, — у наступным годзе паступіць 21 першакласнік. Умовы для навучання цяпер вельмі добрыя, дык, думаю, будзе жыць не толькі адна вёска, але і ўся гміна.

* * *

Калі я дзесяць гадоў таму пачынаў працу ў „Ніве”, адзін з першых артыкулаў напісаў пра школу ў Дубічах-Царкоўных. Паехаць туды падштурхнулі мяне словы тадышняга дырэктара беларускага ліцэя ў Гайнаўцы Васіля Дамброўскага: „Выпускнікі дубіцкай школы, якія прыходзяць да нас, вельмі добра падрыхтаваныя”. А вучыліся яны ў нялёгкіх умовах: старыя, абаграваныя кафлёвымі печкамі стогадовыя будынкі, прыбіральні на двары, гімнастыка таксама. Калі ў такіх умовах выходзілі са школы выдатнікі, дык цяпер проста дрэнна вучыцца не выпадае. Тым больш, што надзея ўсяе гміны ў адзіным комплексе школ, бо іншых ужо няма.

Дзесяць гадоў таму былі яшчэ поўныя падставоўкі ў Грабаўцы і Старым Корніне.