Да ўгодкаў Яна Тарасевіча

Ганна КАНДРАЦЮК

Час напомніў аб музыцы Яна Тарасевіча. Пасля сарака гадоў выйшла першая кружэлка з запісам ягоных вакальных і інструментальных твораў. І хаця на ёй прыводзяцца толькі некаторыя кампазіцыі, падрыхтаваныя хутчэй з думкай пра шырокі круг слухачоў, ярка прабіваецца талент Тарасевіча. Кружэлка атрымала назначэнне да прэстыжнай у Польшчы ўзнагароды „Фрыдэрыкі 2000”. Рэдка здараецца, калі малавядомы кампазітар атрымоўвае такое вылучэнне. Несумненна, вялікая тут заслуга Віктара Скарабагатава, які сярод выканаўцаў заангажаваў лепшыя музычныя сілы Беларусі. Фартэпіянныя творы Valse sombre, Nocturne As-dur і Chanson d’amour, у выкананні геніяльнага Ігара Алоўнікава заваёўваюць слухача. Як у выпадку найлепшай музыкі, і тут сэрца пачынае біць у добрым рытме.

Першы кампакт-дыск выйшаў у канцы 2000 года, аднак у Беласток дайшоў ён у пачатку мая. Дакладна 10 мая 2001 г. Пішу пра гэта, каб прыгадаць незвычайнае здарэнне. Першы твор на кружэлцы Preludium i Toccata Cis-moll, напісаны былі ў Беластоку 10 мая 1951 г. Такім чынам мы выпадкова адсвяткавалі залатую гадавіну твора. Яго першая прэзентацыя праходзіла ў рэдакцыі „Нівы”. Гэты момант запамятаўся асабліва: за акном расшумеліся дрэвы і іх шум спалучыўся з мелодыяй з кружэлкі. Пасля паэтка Міра Лукша сцвердзіла, што ў рэдакцыі стала чысцей і святлей.

Сапраўды, музыка Яна Тарасевіча насычаная святлом і вялікай меладыйнасцю, глыбокай пачуццёвасцю і казачнай фантазіяй. Прыгажосць яе і ў далікатнасці. Гэтую асаблівасць адчуваем у эстэтыцы і заадно этыцы твораў, што адлюстроўваецца ў добрым настроі слухача.

Кружэлку варта падарыць сваім шчырым сябрам, што ўжо і стала добрым звычаем у беластоцка-беларускім асяроддзі.

Усё часцей Яна Тарасевіча стаў успамінаць Ежы Максымюк, сусветнай вядомасці дырыжор. 2 чэрвеня г.г. маэстра пабываў у Супраслі, дзе пад яго кіраўніцтвам зайграла Sinfonia Academica з беластоцкай Музычнай акадэміі. Канцэрт адбыўся ў пленэры. З музыкай Гурэцкага, Моцарта, Вівальдзі і Максымюка пераклікаліся званы Супрасльскага манастыра і касцёла. У час канцэрта маэстра гаварыў пра сваіх прыяцеляў — Яна Тарасевіча і Віктара Волкава з Супраслі. Пасля канцэрта Максымюк паказваў сваім паклоннікам кружэлку Яна Тарасевіча і „Czasopis” (на вокладцы 6 н-ра штомесячніка памешчаны здымак Ежы Максымюка і Яна Тарасевіча).

Раней у адным з інтэрв’ю Ежы Максымюк сказаў, чаму любіць вяртацца ў Беласток:

„Tutaj spedzilem dziecinstwo. Tutaj tez byl moj przyjaciel — Jan Tarasiewicz, dzieki ktoremu jestem tym, kim jestem, poniewaz przywiozl mnie do Warszawy. On byl kompozytorem bialoruskim. Mysmy sie bardzo przyjaznili, razem komponowalismy”.

Як відаць і педагагічная праца, якой многа месца ў жыцці прысвяціў Ян Тарасевіч, прынесла найлепшы плён. Маю на думцы таксама другога вучня — Анатоля Чарапінскага з Любліна, які захаваў архіў кампазітара і перадаў яго ў найлепшыя рукі.

Вяртанне імя Яна Тарасевіча ў рэчышча беларускай нацыянальнай музыкі пачалося ў 1993 годзе. Ад самага пачатку справе садзейнічала добрая выпадковасць. Хаця б тое, што адраджэнне пачалося ў Мінску. З гэтай перспектывы лягчэй ацаніць музыку Тарасевіча. Мова пра геніяльнае адлюстраванне беларускай стыхіі, меласу і вобразнасці прыроды і краявіду. Незабыўнай падзеяй астанецца таксама канцэрт на Залатой Горцы, які праходзіў у рамках ІХ Фестывалю Адраджэнне Беларускай Капэлы (29 Х 1999 г., Мінск). Вынікам канцэрта стала згаданая ўжо кружэлка. Шкада толькі, што па сённяшні дзень не выйшаў з друку нотны запіс твораў кампазітара. Несумненна, гэтае занядбанне сведчыць пра ўсё больш трагічны стан беларускай культуры і кволую цікавасць да нацыянальнай спадчыны.

Ян Тарасевіч усё ж пайшоў у свет. Вялікая тут праца многіх людзей добрай волі, для якіх музыка не мае межаў. У апошні час узнікла новая ідэя выдання чарговага запісу музыкі Яна Тарасевіча. Гэтым разам на кампакт-дыску запрэзентуюцца фартэпіянныя творы.

Час падумаць і пра канцэрт у родным Беластоку, дзе павесці яго паабяцаўся сам Ежы Максымюк. Ці скарыстаем гэты шанс, ці далей будзем беларускую культуру атаясамляць з бэгэкатоўскімі фэстамі — пакажа час. Музыка Тарасевіча ёсць таксама шансам для польска-беларускай культурнай інтэграцыі, і заадно найлепшай прамоцыяй нашага рэгіёна.

Час напомніў аб Яне Тарасевічу, — і не магло быць інакш. Заўсёды, калі іду дарогай шындзельскага кампазітара, думаю пра цану, якую заплаціў свету. Пра трагічны лёс на скрыжаванні дарог і гісторыі. Нават самалёты на небе крэсляць знак крыжа.

Незвычайнасць і ў лічбах, якія садзейнічаюць музыканту, — сорак гадоў пасля смерці пачалося адраджэнне яго музыкі.