Гвязда і каляда

Ада ЧАЧУГА

Усё тое, што яны прыцягнулі з сабой, так падыходзіць да гэтага конкурсу, што застаецца і стварае фон дзеля кожнага выступлення. Толькі „печка” на канец развалілася.

Пра калектыў „Лісічкі” з Ласінкі мы даволі абшырна пісалі ў трэцім і чацвёртым нумарах „Нівы” за гэты год. У чацвёртым нумары — менавіта пра выступленне ў Шчодры вечар у Этнаграфічным музеі ў Варшаве, на якое быў запрошаны калектыў. Сённяшняе выступленне — гэта скарочаная сцэнка тае праграмы, якая была паказана ў Варшаве.

А дзеецца ўсё 27 студзеня 2001 года на сцэне кавярні „Цэхова”, дзе адбываюцца цэнтральныя элімінацыі II конкурсу калядных калектываў „Гвязда і каляда”. Арганізатары: Галоўнае праўленне Беларускага грамадска-культурнага таварыства і Праваслаўнае брацтва св.св. Кірылы і Мяфодзія ў Беластоку.

У цэнтральных элімінацыях конкурсу выступіў дваццаць адзін калектыў. У раённых жа аглядах прайшлі найлепшыя. Конкурс быў супольны — для дзяцей і дарослых. Важна, што ўсё гэта — калектывы каляднікаў.

„Лісічкі”, якімі кіруе матушка Аліна Кос, музычны інструктар з Нарвы, аказаліся рэвеляцыяй і атрымалі (дзеці і дарослыя) спецыяльную ўзнагароду.

Столькі калектываў, а кожны — непаўторны. Падсела да мяне пасля выступлення Ніна Цыванюк з „Расспяванага Гарадка”. Яшчэ не ведае, што яны зоймуць першае месца. Але ўжо вядома, што гэта было вельмі спелае выступленне. Зрабілі, што маглі: жанчыны апрануліся так, як калісьці (падвойныя хусткі на галаве), і не пазнаць іх. „Чорт” мае скуру са старога футра, прымільваецца да калядніц. Сыплюць збожжа з рэшата ў мяшок. Нехта трымае на кійку гарбуз з выразанымі вачыма і вуснамі са свечкай усярэдзіне. (Пытаю, ці то ўжо і да каляднікаў дайшлі амерыканскія звычаі? Не, кажуць, у нас даўно іх насілі, толькі ў руках, а не на кійку).

Відаць, што калядніцы дасканала бавіліся, рыхтуючыся да гэтага выступлення. Але найважнейшае, што ўсе песні праспявалі на беларускай літаратурнай мове. Ім і козыр у рукі: такая мова (з невялікімі рэгіяналізмамі) у іх наштодзень.

Чулі вы нашу песню „Пайшла каляда, калядуючы”? — пытае ў мяне Ніна Цыванюк. Яе ж ніхто больш не заспяваў! І я адчуваю, што сэрца яе перапоўнена замілаваннем да таго, што яны робяць.

Гвязды, елкі, „дзеці ў калысках”, кошыкі, кошычкі, а нават царскія банкноты, як плахты, з 1910 года (прывезлі „Красуні” з Краснага Сяла) — кожны стараўся нейкім атрыбутам аздобіць сваё выступленне і зрабіць яго арыгінальным, непаўторным.

„Журавінкі” з Агароднічкаў, як заўсёды, спявалі свае песні, якія ўжо многа год складае ім Ніна Панкевіч. Было там і пра Агароднічкі, і пра Супрасль, і пра манахаў, што ідуць з Супрасля — так сказаць, сучасны фальклор.

А „Васілёчкі” з Бельска (кіруе Мікалай Мяжэнны) і „Асенні ліст” з Гарадка (кіраўнік — Юрка Астапчук) ледзь змясціліся на сцэне „Цэховай”, так многа было каляднікаў.

Што датычыць гвязд, дык гэта справа індывідуальная. Мне найбольш спадабаліся дзве — „Незабудак” з Курашава (бела-сіняя, толькі з далікатнымі чырвонымі кветачкамі) і „Асенняга ліста” з Гарадка (быццам металічная, скромныя кшталты, з надпісам: „Хрыстос нарадзіўся”).

Што датычыць дзетак, дык добра выступілі не толькі „Лісічкі”, але і абаяльны калектыў прадшколля нумар два з Гайнаўкі, які праспяваў дзве калядкі, і калектыў з падставовай школы (V-VI класы) у Аўгустове каля Бельска пад кіраўніцтвам Ірэны Хадакоўскай. Гэты калектыў падрыхтаваў сцэнку размовы елачкі з дзецьмі (елачка — Эвеліна Вышкоўская з пятага класа).

Праз паўтары гадзіны пасля заканчэння цэнтральных элімінацый Сцяпан Копа зачытаў у сядзібе ГП БГКТ рашэнне журы.

Сярод дзяцей і маладзёжных калектываў першае месца падзялілі калектывы з прадшколля нумар два ў Гайнаўцы (кіруе Вера Акачук) і калектыў „Знічка” з Гайнаўскага беларускага ліцэя пад упраўленнем Бажэны Ляўчук, другое месца занялі „Каласкі” з Беластока пад кіраўніцтвам Алы Каменскай.

Як мы ўжо адзначалі, калектыў „Лісічкі” (у цэлым) атрымаў спецыяльную ўзнагароду.

Што датычыць дарослых каляднікаў, дык першае месца падзялілі „Расспяваны Гарадок” (кіруе Ніна Цыванюк) і „Цаглінкі” з Ляўкова (кіруе Ірэна Лапінская), другое — „Крыніца” з Беластока і „Арэшкі” з Арэшкава (кіруе Надзея Грушэўская), трэцяе месца — „Асенні ліст” з Гарадка і „Журавінкі” з Агароднічкаў (пад кіраўніцтвам Ніны Аўгустыновіч).

Вылучэнні атрымалі калектывы з Чыжоў („Чыжавяне”, кіруе Міхал Аўхіменя), Козлікаў („Рэчанька”, пад упраўленнем Алы Каменскай) і Краснага Сяла („Красуні”, кіруе Валянціна Марціновіч).

А на канец устала Люба Гаўрылюк, якая стварыла калектыў „Рэчанька” і спявае ў ім, і сказала: „Няхай сабе мы атрымалі толькі вылучэнне, але мы і так, куды не заедзем, дык толькі і чуем, што мы найлепшыя”. Ясна. Сцёпа Копа ж сказаў, што ўсе калектывы найлепшыя, а некаторыя нават узнагароджаныя.