Найважнейшая талерантнасць

Ганна КАНДРАЦЮК

Фестываль пачаўся 30 лістапада г.г. у Цэнтры сучаснага мастацтва на Уяздоўскім замку. Несумненнай падзеяй сталася прамоцыя „Метафізікі правінцыі” Яна Камінскага. У кніжцы 12 гутарак-разважанняў на шырокую тэму, вынесеную ў загаловак. Пра сваё ўспрыманне правінцыі выказваюцца, між іншым, Сакрат Яновіч, Лявон Тарасэвіч, Ежы Плютовіч, Уладзімір Паўлючук, Анджэй Струміла. Прамоцыі спадарожнічала прэзентацыя зборнікаў вершаў Лукаша Шопы „Roadmovie”(жыве ў Вене) і Гжэгажа Урублеўскага „Капенгага”, зараз жыхара Капенгагена.

Пра папулярнасць Касі Камоцкай і Лявона Вольскага ў Варшаве сведчыла шматлюдная публіка. З-за цеснаты і мітусні кафейнай атмасферы канцэрт атрымаўся асаблівы, адным словам, удалы. Спевакі ў сваю чаргу паказалі сваё майстэрства, бо, незалежна ад умоў, умеюць зачараваць нават выпадковага слухача.

Далейшы ход Фестывалю завяршаўся ў Беластоку і Цісоўцы. Тут сустрэліся ў сваю чаргу мясцовыя стваральнікі культуры і іх разважанні пра метафізіку Беласточчыны (ды не толькі) папаўнялі зместам атмасферу канчаючагася тысячагоддзя — шмат нараканняў на цяжкі стан культуры і недахоп добрай волі ў цяжкім жыцці на памежжы.

— Найбольш правінцыяльным сучасным лозунгам з’яўляецца лозунг „Polska dla Polakow”, — адзначыў Анджэй Струміла. Паводле мастака, на правінцыі найважнейшая талерантнасць. Прафесар Струміла свядома памяняў Нью-Йорк на Мацьковую Руду на Сувальшчыне, каб быць бліжэй чалавека і чыстага неба. Пачуўся таксама цікавы сказ: Беласточчына не ёсць правінцыяй дзякуючы Валілам! Гэта асобы маштабу Лявона Тарасэвіча фарміруюць мясцовую метафізіку.

— Што мне Беласток? — задумоўваўся ў сваю чаргу Тадэуш Слабадзянак. — Тут многа дабра і многа ліхога. Людзі — у якіх уражлівасць бярэцца з адчаю і фрустрацыі. Гасціннасць — выплывае са страху перад госцем, якога па сутнасці гаспадар ненавідзіць.

— Мяне выгналі з гэтага горада, выгналі мой тэатр (Вершалін), — гаварыў Слабадзянак, — аднак у мяне асталася тая цесная, незнішчальная сувязь. Нягледзячы на месцы ў свеце, дзе знаходзіцца тэатр, мае героі заўсёды адсюль, з беластоцкім разуменнем дабра і зла.

Вялікай падзеяй былі таксама два беластоцкія канцэрты — „Balkan Express” з Югаславіі і „Народны альбом” з Мінска. Раз, што не падвяла публіка, два — канцэрты атрымаліся класныя і жывыя. „Народны альбом” узбудзіў шчырае і моцнае захапленне старых і новых паклоннікаў. Гэтым разам былі толькі заўвагі наконт спалучэння канферансу і паасобных песень. Можа пакарыстацца развязкай, прапанаванай у праекце „Я нарадзіўся тут”. Тлумачэнні тэксту цяпер можа замяніць польскі пераклад Аліны і Міколы Ваўранюкоў, падрыхтаваны з нагоды Фестывалю.

Іншы фрагмент памежжа (ромска-югаслаўскага) выявіў канцэрт гурту „Balkan Exspress”. Музыка гэтага калектыву шырокавядомая з фільмаў Кастурыцы „Чорны кот, белы кот” ці „Час цыганоў”. Беластоцкі канцэрт гэтага гурту можна лічыць доўгім, незабыўным музычным кайфам.

Апошні дзень Фестывалю ладзіўся ў Цісоўцы, роднай вёсцы Багдана Дудко. Тут традыцыйна ўжо прайшла шматнацыянальная паэтычная бяседа. Свае творы чыталі літоўскія паэты Эўгеніюс Алісанка, Лаўрынас Каткус, празаік Геркус Кунцюс, Аляксандр Юрэвіч і Яцак Падсядла з Польшчы ды Юры Гумянюк з Гродна.

Дажываючая свой век Цісоўка зноў прыцягнула ўвагу шырокага свету.

Багдан Дудко ў сваю чаргу нажыў у Беластоку шмат ворагаў. За тое — што найшоў на Беласточчыне і ў Беларусі „нейкую” беларускую культуру. Ды і сам разам з мінскімі спевакамі спявае „якесь там руске пёсэнкі”!