Трэцяя дарога да Трэцяга свету

— Ці заява Расіі аб увядзенні віз для грамадзян дзяржаў-членаў СНД не абазначае, што гэтая структура не спрацавала?

— Структура СНД увесь час знішчаецца. Будова яе ў рамках саюза двух дзяржаў (Саюза Беларусі і Расіі) і канструяванне сепаратыстычных мытных саюзаў чатырох ці пяці дзяржаў падрываюць сэнс існавання СНД. З другога боку прымаюцца пэўныя меры па ўзмацненні СНД. Напрыклад, Узбекістан і Кіргізстан, не маючы сілы самастойна супрацьставіцца ісламскім рухам, звярнуліся да Расіі за дапамогай, хаця афіцыйна да гэтага не прызнаюцца. У гэтай справе ўзнікла супадзенне інтарэсаў, паколькі расіяне таксама баяцца ісламскіх рухаў. Такім чынам у СНД наглядаюцца адначасна цэнтраімклівыя і цэнтрабежныя тэндэнцыі. Дзяржавы, якія ўзніклі ў выніку развалу СССР, па-рознаму ацэньваюць сваю будучыню. Украіна арыентуецца на Захад. (...) Аднак прадстаўнікі іншых краін увесь час гавораць аб „трэцяй дарозе”.

— Вы нядаўна пакарысталіся фармулёўкай „трэцяя дарога ў Трэці свет”.

— Яе аўтаркай з’яўляецца Маргарэт Тэтчэр. Гэтая фраза добра характарызуе напрамак, у якім ідзе СНД. У яго рамках Саюз Беларусі і Расіі пакуль што здолеў дасягнуць толькі адну канкрэтную мэту: стварыць бюракратыю, якая ў любую хвіліну можа пачаць дзейнічаць па загадах зверху. Фармальна „ў версе” існуе кааліцыя прэзідэнтаў. Апрача гэтага нічога не вырашана. Няма рашэння аб выбарах супольнага парламента. Нават калі б яго і выбралі, то і так не можа ён мець ніякіх паўнамоцтваў, паколькі ні адна, ні другая канстытуцыя на гэта не дазваляюць. Пачаткова меркавалася, што гэты стан мог бы змяніць рэферэндум. Зрэшты, аб якім рэферэндуме можа ісці гутарка пасля далучэння Беларусі да Расіі? Я ўпэўнены, што калі б у нас правесці рэферэндум, ці хочам аб’яднацца з ЗША ці Расіяй, то большасць выказалася б за першы варыянт.

— Набліжаюцца парламенцкія выбары, у наступным годзе канчаецца тэрмін штучна прадоўжаных прэзідэнцкіх паўнамоцтваў Лукашэнкі. Што будзе далей?

— Перш за ўсё няма ніякіх парламенцкіх выбараў. Гэта фальш — прыдуманы так, каб захаваць існуючую дыктатуру. Для мяне відавочна, што ў Лукашэнкі няма такой падтрымкі, каб змагчы выйграць на сумленных выбарах, але ён зробіць усё, каб застацца пры ўладзе. Мы зробім усё, каб ад яго вызваліцца. (...)

— А як Вы ацэньваеце гаспадарчую сітуацыю ў Беларусі?

— Паводле незалежных крыніц, інфляцыя ў 2000 годзе склала 350%, а паводле ўрадавых — „толькі” 240. У першай палове гэтага года дасягнула яна 56% толькі таму, што многім прафесійным групам не выплацілі заработных плат. Паводле даных дзяржаўных прафсаюзаў вынікае, што ў сярэднім кожны, хто працуе, атрымоўвае толькі 10% вышэй сацыяльнага мінімуму, якое і так надта заніжанае. 75% насельніцтва жыве па-за рысай беднасці. Выбуху грамадскага незадавальнення пакуль што не будзе, бо людзі, якія жывуць ва ўмовах натуральнай гаспадаркі, карыстаюцца пэўнымі запасамі. Узнікае многа забастовак, але людзі не змагаюцца з уладай. Яны просяць кіраўніцтва дзяржавы вырашыць іх праблемы. Па-старому вераць, што ўлада можа „даць”, „аформіць”. На пералом трэба пачакаць.

Гутарыў Кшыштаф ЛАЗІНСКІ
Wprost, nr 38