Ніва № 34 (2310), 20 жніўня 2000 г.

З Гарадка родам

Яўген МІРАНОВІЧ

Мінае 110 гадавіна з дня нараджэння Міхася Арла, паэта і публіцыста, якому вайна не дазволіла поўнасцю праявіць літаратурны талент. Нарадзіўся ён у Гарадку Беластоцкага павета і ў сапраўднасці называўся Сцяпан Пятэльскі. Міхась Арол гэта яго літаратурны псеўданім. У Гарадку, дарэчы, ушаноўваюць памяць свайго вялікага земляка, што з’яўляецца рэдкасцю ў нашай тутэйшай беларускай традыцыі. Найчасцей вуліцам, школам ці плошчам беларусы прысвойваюць імёны людзей, якія з’яўляюцца сімвалам чужой культуры або чужога панавання.

Міхась Арол свой літаратурны шлях пачаў у вельмі маладым узросце. У 1909 годзе закончыў ён царкоўна-настаўніцкую школу ў Ялоўцы і пачаў працаваць у гэтай мясцовасці настаўнікам. У гэтым жа годзе апублікаваў свой першы верш у віленскай „Нашай Ніве”. Было яму тады 19 гадоў.

Працуючы настаўнікам у Ялоўцы, а пасля ў Гарадку, Струзе і Парэччы, трымаў цесны кантакт з віленскім творчым асяроддзем. Апрача вершаў пасылаў у „Нашу Ніву” весткі з Гродзеншчыны і Беласточчыны. Паэтычныя творы пастаянна змяшчаліся ў нашаніўскіх „Календарах” і часопісе „Лучынка”.

У 1913 г. Міхась Арол пасяліўся на Ковеншчыне, дзе працаваў чыноўнікам і рыхтаваў зборнік вершаў „Лірнік”. Не пашанцавала яму выдаць сваю паэзію ў кніжным выглядзе. Віленскае выдавецкае таварыства, куды паслаў рукапіс, з пачаткам І сусветнай вайны спыніла сваю дзейнасць. Паэта мабілізавалі ў царскую армію. Тры гады правёў ён на фронце. Змагаўся супраць аўстрыйцаў і немцаў на Украіне. Восенню 1917 года Міхась Арол захварэў тыфам. Гэтая хвароба пазбаўляла тады жыцця не толькі салдат расійскай арміі, але таксама мільёны стомленых вайной і голадам мірных жыхароў Расіі. Міхась Арол памёр у канцы снежня 1917 г. Асталіся яго вершы ў беларускіх віленскіх часопісах 1909-1914 гадоў і ў анталогіях беларускай літаратуры. Лёс даў нашаму земляку толькі пяць гадоў для запісання сваёй карты ў гісторыі беларускай літаратуры.