Спіртаношы

Мікола ВАЎРАНЮК

Юрку 27 гадоў, жыве ў Гродне. Утрымліваецца з гандлю алкаголем ад 1996 года. Спрабаваў рознага, цягаў на сабе літры гарэлкі праз мяжу. Стаяў на беластоцкіх таўкучках, дастаў у Кузніцы ад сваіх рэкецёраў так што, — паводле яго слоў, — „галава была як кавун”. Цяпер не ідзе на рызыку. Бярэ дазволеныя законам літр спіртнога і 10 каробак цыгарэт. Некалькі бутэлек і кардонку ўдаецца раздаць пасажырам. Збірае ўсё назад у Кузніцы, тут жа прадае і вяртаецца назад у Гродна. Ад паездкі мае нямнога — 5-7 долараў чыстага даходу — але ездзіць у Кузніцу рэгулярна, разоў дваццаць у месяц. Зарабляе пяць разоў больш, чымсьці настаўнік у гродзенскай школе, або рабочы на заводзе.

Ігара два гады таму выкінулі з Гродзенскага спіртзавода за дробны крадзеж. З тае пары можна сказаць — займаецца наяўнай рэкламай прадуктаў роднага завода ў Польшчы. Ад нейкага часу памагае яму жонка.

— Муж цяпер зарабляе некалькі разоў больш за мяне, хоць я маю пастаянную працу, — кажа яна. — Таму падумала я, што варта і мне паспрабаваць. Першы раз як перасякала мяжу, то ўва мне ўсё дрыжэла, але наступным разам пайшло ўжо лепш і памалу прывыкла. Паедзеш, штось прадасі, штось купіш дахаты, падвойная выгада.

Гарэлку пераліваюць у торбачкі, каб лягчэй схаваць ад вачэй пагранічнікаў і мытнікаў. Бутэлькі едуць асобна, пад лаўкамі, у сметніцах (калі прыбіральшчыца іх падмяце, можна ад яе адкупіць за пару грошаў), каб у Кузніцы зноў напоўніцца. Прычым закручваюцца яны так, каб не было відаць, што іх калі-небудзь адкручвалі.

— Гэта не складана, — кажа Юрка, — трэба добрае вока, упэўненая рука і крыху практыкі. Пачынаем ад акцызнай маркі, без якой у апошні час палякі не хочуць купляць спіртное.

Юрка дэманструе ўвесь працэс. Пад гарачай вадою адклейвае акцызную марку. Потым іголкаю адгінае персцень, які забяспечвае закрутак і здымае іх разам. Пералівае паўлітра ў дзве торбачкі (падвойныя, дзеля бяспекі) і раскладвае па кішэнях штаноў, так што нічога не відаць, хаця Юрка толькі ў майцы. Калі чалавек у куртцы, ёсць дзе схаваць намнога больш.

— На маіх вачах вывелі з цягніка жанчыну, якая везла на сабе дваццаць сем літраў спіртнога, — расказвае Ігар, — але гэта не рэкорд. Бывала, што людзі вязуць на сабе звыш 30 літраў, нягледзячы, што гэта небяспечна. Бачыў я, як адну жанчыну сціснулі і раздушылі мяшочкі. Апяклася яна страшна ў найбольш інтымным месцы. Расказваюць, што адзін чалавек, абкладзены спіртам, загарэўся як паходня.

Калі ўжо ўдалося перавезці, трэба пераліць спіртное назад у бутэлькі. Персцень можна заціснуць, напрыклад, грэбенем, а высушаную акцызу пэцнуць пару разоў клеем і нават спецыялісту цяжка пазнаць, што бутэльку хтось адкручваў. Юрка, аднак, шчыра раіць не купляць алкаголю на базарах, бо невядома праз чые рукі ён прайшоў.

Цяжкі і не такі даходны, як здавалася б, бізнес ускладніла Польская дзяржаўная чыгунка, спыняючы рух усіх цягнікоў з Гродна ў Кузніцу. Каб ехаць далей, трэба перасесціся. Дзякуючы гэтаму няма чаму раскручваць сцены і столь цягніка, каб там хаваць тавар.

— Камусьці можа здацца, што праз Кузніцу ідзе вялікая кантрабанда, — гаворыць Мар’юш Кавальчук, прэс-сакратар Падляшскай мытнай управы, — але праўдзівае мора алкаголю плыве да нас з Захаду цыстэрнамі. Параўнайце сабе: у такім цягніку максімум тысяча літраў, а ў адной цыстэрне — 30 тысяч.

* * *

Тым беластачанам, якім перашкаджаюць „рускія” гандляры, бо: распіваюць народ, не плацяць падаткаў, абкрадаюць дзяржаўны бюджэт і г.д. прыпамінаю масавую турыстыку жыхароў „grodu nad Bialka” ў 70-я і 80-я гады ў Беларусь, Расію, Украіну, Венгрыю, Балгарыю, Турцыю. Мой бацька па сёння не перастае здзіўляцца сваёй сястры, якая дапёрла аж да Палапанеса.

— А куды б Люба даехала, каб яшчэ якую школу кончыла?