Трагедыя на вёсцы

Аляксей МАРОЗ

У Навасадах мала лугоў, няма таксама гаспадароў, якія гадавалі б многа кароў. Галоўны даход у найбольшых гаспадарках ад продажу збожжа і свіней. Сорак гаспадароў з Навасадаў заявілі ў гмінную ўправу аб знішчэнні збожжа, але толькі ўласнікі вялікіх гаспадарак зацікаўлены браць крэдыты на малы працэнт.

Усё пачалося ад марозу

У Навасадах у пачатку мая ноччу быў мароз (-7°С і -9°С), які ў галоўным спрычыніўся да знішчэння збожжа.

— У мінулых гадах таксама былі прымаразкі, але пасля ішоў дождж і расліннасць адпівалася. Сёлета пасля марозу настала засуха і на слабейшых землях згінула амаль усё жыта. Калі пасля марозу заехаў я на поле, то сцяблінкі жыта папераломваліся, — успамінае аб трагічных паслядоўнасцях рэзкага паніжэння тэмпературы Арсень Койла з Навасадаў.

Неадкладна наведаў ён страхавую кампанію ПЗУ, але там паведамілі, што збожжа застрахаванае толькі ад граду і пажару. У гміне даведаўся, што можа разлічваць толькі на нізкапрацэнтны крэдыт. Аднак спачатку адпаведная камісія мусіць пацвердзіць стан знішчэння пасяўной плошчы. Пасля на поле Арсеня Койлы прыйшлі чыноўнікі, якія сцвердзілі, што змерзла 80-90% жыта на 14 гектарах і 40% аўса на 8 гектарах. Зараз гаспадар адараў амаль 10 гектараў жыта, і яшчэ кусок адарэ. Не ведае пад які працэнт будзе крэдыт і чакае дапамогі з дзяржаўнага бюджэту або ад гмінных улад.

З кожным днём траты большаюць

Вядомым не толькі ў Навасадах, але ў Гайнаўскай і суседніх гмінах земляробам з’яўляецца Рыгор Саевіч, які апрацоўвае больш за 200 гектараў зямлі і гадуе многа свіней. На панадворку спатыкаю жонку, Валянціну Саевіч, намесніка старшыні Рады Гайнаўскай гміны. Муж працуе на полі і вернецца вечарам. Спадарыня Валянціна інфармуе, што мароз і засуха знішчылі пад 90% збожжа на 35 гектарах, а найбольш пацярпелі плантацыі рапсу, жыта і ячменю. Аднак гаспадар нядаўна хадзіў на поле і заўважыў, што з кожным днём плошча ссохлага збожжа павялічваецца і зараз дасягае прыблізна пад 50 гектараў. Многа пасеваў ужо адаралі, але далей не аруць, бо патрэбны дадатковыя сродкі на паліва. Не ведаюць ці браць крэдыт, бо ў сувязі з вялікімі патратамі цяжка будзе аддаць яго.

Многа пясчанай зямлі каля Навасадаў належыць Кааператыву сельгасгурткоў у Гайнаўцы і таму страты ў кааператыве самыя вялікія. На 345 гектарах пасеваў захавалася толькі 7 гектараў азімай пшаніцы. Камісія ацаніла, што марозам і засухай знішчаных было пад 50% жыта і аўса на 275 гектарах, пад 90% пшанжыта і выдатна абмежаваны будзе плён яравой пшаніцы і ячменю.

— У гэтым годзе планавалі мы браць крэдыты і рэзка пабольшыць гадоўлю свіней, нават да двух тысяч штук у год, а тут такая патрата, — кажа старшыня кааператыва Раман Ажахоўскі.

Мароз і засуха знішчылі плёны ва ўсім Гайнаўскім павеце

31 мая 2000 года ўжо звыш дзвюх тысяч гаспадароў Гайнаўскага павета заявілі аб страце плёнаў у выніку марозу і засухі. Заявы сцякаюць у гмінныя ўправы і Камісію па справах ацэнкі страт, якая дзейнічае пры Сельскагаспадарчай кансультацыі ў Гайнаўцы.

Першыя заявы аб патратах ад марозу і засухі дайшлі ад гаспадароў з гмін Чаромха і Кляшчэлі і ад садаводаў з Курашава Чыжоўскай гміны. Пасля заявы пачалі маланкава дасылацца з усіх гмін Гайнаўскага павета (31 мая г.г. дайшлі заявы прыблізна ад 500 гаспадароў з гміны Кляшчэлі і ад 500 з гміны Дубічы-Царкоўныя, ад 300 з гміны Нарва, ад 250 з гміны Нараўка).

— Многія гаспадары хочуць, каб мы ацэньвалі страты плёнаў не толькі ў тых земляробаў, якія хочуць браць крэдыт, але і ў іншых сялян, якія спадзяюцца на беззваротную датацыю з дзяржаўнага бюджэту. Аднак нашы камісіі не ў змозе дайсці на палі ўсіх пацярпелых ад марозу і засухі, — кажа старшыня Камісіі па справах ацэнкі страт Рышард Вось. — Найбольшыя траты зарэгістраваны ў гмінах Чаромха, Дубічы-Царкоўныя і Нарва.

Камісія, якая наведала 9 садаводаў з Курашава сцвердзіла, што мароз знішчыў 100% плёну на грушах і 80-90% на яблынях. Земляробы Гайнаўскага павета звяртаюцца за дапамогай у гмінныя ўправы, але там найчасцей заяўляюць, што перастануць браць падатак, калі атрымаюць датацыі з дзяржаўнага бюджэту. Гаспадары чакаюць таксама дапамогі ад дзяржавы. Рада Гайнаўскага павета 30 мая 2000 года ўхваліла зварот да ваяводы ў справе дапамогі сялянам. Радныя просяць узмацніць адміністрацыйныя дзеянні, каб можна было за кошт дзяржаўнага бюджэту даць для патрабуючых датацыі і крэдыт пад нулявы працэнт з адтэрмінаванай выплатай. Апошнім часам паявіліся заявы аб танных крэдытах, датацыях для гмінных бюджэтаў і дапамозе для найбяднейшых, прапанаваныя Міністэрствам працы. Аднак гаспадары чакаюць канкрэтных вырашэнняў і хуткай дапамогі.