Спявалі праваслаўныя многіх нацый

Аляксей МАРОЗ

Адкрыццё Фестывалю, у якім прынялі ўдзел дыпламаты замежных краін, польскія парламентарыі, самаўрадавыя ўлады і падляшскі ваявода, распачалося з малебна, прывітальных слоў епіскапа Гайнаўскага Мірана і выступлення бурмістра Гайнаўкі Анатоля Ахрыцюка. Спачатку спявалі лаўрэаты мінулагодняга Фестывалю — хор Праваслаўнай мітраполіі з Малдовы „Крэда”. Пасля ваявода Крыстына Лукашук уручыла ўзнагароду „Падляшскае дрэва мастацтва” кампазірату Рамуальду Твардоўскаму, які святкаваў 70-я ўгодкі з дня нараджэння і васемнаццаты раз старшынстваваў фестывальнаму журы. У час спаткання з гайнавянамі падпісваў ён сваю кніжку „Было, не мінула”, у якой успамінае таксама і Гайнаўку.

Прыехалі з многіх краін

На ступеньках сабора выступілі праваслаўныя вернікі многіх нацый з адзінаццаці краін і прадстаўнікі іншых веравызнанняў, якіх свецкія хоры спявалі царкоўную музыку. Вялікае зацікаўленне выклікалі выступленні хораў з Карэі і Індыі, у выкананні якіх царкоўныя малітвы і напевы гучалі своеасабліва. Гайнавяне маглі таксама даведацца пра жыццё праваслаўных у гэтых экзатычных нам краінах. Хаця каля 50% веруючых людзей Карэі складаюць хрысціяне, то жыве там толькі каля 2 300 праваслаўных вернікаў, якія арганізаваныя ў сямі прыходах. Праваслаўная абшчына заснавана была каля ста гадоў таму рускімі місіянерамі, але па гістарычных прычынах кантакты з праваслаўнымі ў Расіі былі спынены. Зараз блізкае супрацоўніцтва наладжана з Грэчаскай праваслаўнай царквой.

Хрысціянства ў Індыі звязана з 52 годам, калі туды прыбыў апостал Фама. Зараз хрысціяне ў Індыі складаюць 2,1% усяго насельніцтва, з чаго каля 2 мільёны вернікаў Праваслаўнай старасірыйскай царквы, якія жывуць у 22 епархіях. Да хору Праваслаўнай тэалагічнай семінарыі ў Катаяме „Зумора” належыць 55 спевакоў, аднак заплаціць за дарогу і прыехаць у Польшчу змагло толькі дваццаць асоб. Спявалі яны арыгінальна сірыйскія малітвы і песні.

Спеў харыстаў з праваслаўнага прыхода св. Мікалая ў Сеуле быў бліжэйшы для нашых слухачоў, бо спявалі яны паводле рускай і грэчаскай мелодый.

У катэгорыі прыхадскіх праваслаўных хораў выступілі замежныя харысты са Свідніка, што ў Славакіі, семінарысты з Духоўнай семінарыі ў Жыровічах (Беларусь) і Духоўнай семінарыі з Пачаева (Украіна). Спеў семінарыстаў адзначаўся вялікай духоўнасцю, напамінаў аб манастырах, з якіх яны прыехалі.

Найбольш спевакоў з-за мяжы выступіла ў катэгорыі свецкіх прафесійных і аматарскіх хораў. У Гайнаўцы спявалі беларускія, рускія, украінскія, літоўскія, балгарскі, югаслаўскі і малдаўскі хоры.

Не забылі пра сваіх

Арганізатары Фестывалю не забылі запрасіць парафіяльныя хоры з Беласточчыны і свецкія хоры з розных гарадоў Польшчы. У час першых дзён конкурсных выступленняў перад гайнаўскай публікай паказаліся добра падрыхтаваныя хоры з прыходаў св. Мікалая з Беластока, Успення Прасвятой Багародзіцы з Бельска-Падляшскага і Свята-Троіцкага сабора і прыхода Нараджэння св. Іаана Хрысціцеля з Гайнаўкі, чатыры хоры з Варшавы: Праваслаўнай духоўнай семінарыі, Ардынарыята Войска Польскага і два прыхадскія.

Рост духовага жыцця

Адноўленыя духоўныя семінарыі ў Жыровічах і Пачаеве выпускаюць абітурыентаў, з ліку якіх многія пасвяшчаюцца ў святары і служаць у прыходах Беларусі і Украіны, паведамілі дырыжоры семінарскіх хораў: дыякан Андрэй Скробат і айцец Вячаслаў Дзямчук. Вучобу ў Пачаеўскай семінарыі, якая існуе ўжо каля дзесяці гадоў, закончыла звыш ста выпускнікоў, а ў Жыровіцкай семінарыі, якая аднавіла сваю дзейнасць у 1989 годзе, вучыцца зараз каля 250 асоб, каля пяцідзесяці абітурыентаў раз’язджаюцца штогод па Беларусі і іншых краінах СНД. Харысты з Беларусі і Украіны адзначылі, што зараз адбываецца рост духовага жыцця ў іх краінах, але гэты працэс павольны. Госці з-за мяжы звярталі таксама ўвагу на значэнне манастыроў у Жыровічах і Пачаеве, якія ў жыцці праваслаўных вернікаў з’яўляюцца духовымі лячэбніцамі.

Апрача выступленняў у Свята-Троіцкім саборы ў Гайнаўцы, некаторыя хоры спявалі паралельна ў Свята-Духаўскім саборы і Сафійскай царкве ў Беластоку, у Варшаве, Кракаве, Любліне, Чорнай-Беластоцкай, Боцьках, Сямятычах, Чаромсе, Нараўцы, Драгічыне і Курашаве.

На жаль, на Фестываль не даехалі ажно пяць хораў: з Германіі, Арменіі, Грузіі, Македоніі і дзіцячы з Беластока. Раней арганізатары разлічвалі яшчэ на прыезд хору з Канады. Хоры з Арменіі і Грузіі не даехалі з-за фінансавых цяжкасцей, а іншыя ўдзельнікі наракалі на складанасці з афармленнем віз.

Конкурсныя рэзультаты і гала-канцэрт

Удзельнікі з нецярплівасцю чакалі абвяшчэння вынікаў конкурсу, якое адбылося 28 мая 2000 года ў Гайнаўскім доме культуры. У катэгорыі прыхадскіх гарадскіх хораў першую ўзнагароду атрымаў маладзёжны хор Свята-Мікалаеўскага сабора з Беластока, а вылучэнні — маладзёжныя хоры Кафедры св. Марыі Магдаліны і парафіі св. Іаана Лесвічніка з Варшавы. За паспяховы дэбют узнагароду атрымаў хор прыхода Нараджэння Іаана Хрысціцеля з Гайнаўкі. У групе іншых прыхадскіх хораў першую ўзнагароду журы прысвоіла хору Мінскай духоўнай семінарыі з Жыровіч (Беларусь), а вылучэнне — для семінарыстаў з Пачаева (Украіна), харыстаў з Індыі, Карэі і Праваслаўнага ардынарыята Войска Польскага. Сярод свецкіх аматарскіх хораў першыя месцы атрымалі хоры з Політэхнічнага інстытута з Чанстаховы, Медыцынскага інстытута з Гданьска і Дзяржаўнага універсітэта з Львова (Украіна), а вылучэнні харысты з Познані і Гомеля (Беларусь). У катэгорыі прафесійных хораў першую ўзнагароду з правам адкрыцця Фестывалю ў наступным годзе атрымаў Дзяржаўны рускі акадэмічны хор з Масквы (Расія), а вылучэнні — хоры з Варшавы (дырыжор Юры Шурбак) і Мінска (Беларусь).

Ацэньваючы выступленні харыстаў прафесар Віктар Роўда з Мінска звярнуў увагу, што гучнае (галоснае) спяванне — гэта фальш і заклікаў спяваць з памяркоўным выкарыстаннем сілы голасу. Прафесар Нікаляі Асаргуім, выкладчык Інстытута св. Сергія ў Парыжы адзначыў, што хоры павінны больш увагі адводзіць правільнай дыкцыі і адпаведнай падборцы рэпертуару, каб на першым месцы была малітва, а на другім — прыгажосць музыкі. Накрыклад, да фестывальнага рэпертуару не падыходзілі песні калектыву „Свяцілен” з Іванава (Расія). Члены гэтага калектыву заявілі, што прыязджаючы ў Гайнаўку не ведалі, што выконваецца тут толькі царкоўная музыка (яны спяваюць фальклорныя рускія песні).

Фестываль закончыўся гала-канцэртамі ў Свята-Троіцкім саборы ў Гайнаўцы і ў Дзяржаўнай філармоніі ў Беластоку, на якіх спявалі ўзнагароджаныя хоры. Асабліва ўрачыстымі былі выступленні ў Гайнаўцы, дзе ганаровых гасцей і спонсараў вітаў дырэктар Фестывалю Мікола Бушко. Слухаць царкоўную музыку прыехалі між іншым, міністр Марк Унгер — шэф кабінета прэзідэнта РП, Мікалай Крэчка, пасол Рэспублікі Беларусь у Польшчы і віцэ-ваявода Юзэф Клім, паслы ад СЛД Владзімеж Цімашэвіч, Юзэф Алексы і Ізабэля Серакоўская. На апошні канцэрт прыбылі многія праваслаўныя святары з епіскапам Гайнаўскім Міранам. На развітанне ўдзельнікам, слухачам і арганізатарам харысты заспявалі „Многае лета”.