Свята незалежнасці на Памор’і

Ганна КАНДРАЦЮК

Дзень 25 Сакавіка адзначаецца на Памор’і кожны год з 1989 года. У традыцыі святкавання прынялася звычка прыгадваць імёны стваральнікаў БНР.

— Раней наша грамадскасць пазнаёмілася з асобай Гасана Канапацкага, Казіміра і Альбіна Стэповічаў, Васіля Захаркі. У кожным выпадку мы мелі магчымасць сустрэцца з нашчадкамі або сваякамі герояў і з іх вуснаў пачуць незабыўныя ўспаміны, — кажа доктар Галена Глагоўская, старшыня „Хаткі” (на здымку).

Не інакш было і ў выпадку Лукаша Дзекуць-Малея. Нягледзячы на халоднае надвор’е, да трыццаці асоб сабраліся 25 сакавіка г.г. на гарнізонным могільніку ў Гданьску. Сярод удзельнікаў пераважалі члены баптысцкага збору. З вялікім зацікаўленнем і ўвагай выслухалі яны даклад пра БНРаўскую дзейнасць свайго прэсвітэра, памерлага ў 1955 годзе. Затым пастар Робэрт Мікса прачытаў Другое пасланне Паўлы да Цімафея на польскай мове, а доктар Галена Глагоўская той жа фрагмент Бібліі, перакладзены на беларускую мову самім Лукашам Дзекуць-Малеем. На магілу, прыаздобленую бел-чырвона-белым сцягам, удзельнікі паклалі бел-чырвона-белыя кветкі. Такія ж кветкі былі пакладзены на магіле Серафімы Дзекуць-Малей, жонкі героя.

Далейшае святкаванне праходзіла ў Сопаце, у дворку Серакоўскіх, што па вуліцы Чыжэўскага 12. У запоўненай па край зале (за пяцьдзесят асоб) сустрэліся мясцовыя беларусы і іх сімпатыкі ды прадстаўнікі ўкраінцаў, літоўцаў і немцаў. Паводле меркавання арганізатараў, палова ўдзельнікаў з’явілася пасля аб’явы-запрашэння, надрукаванага ў „Dzienniku Baltyckim”. Традыцыйна, побач сябе, пад незалежніцкімі сімваламі, заселі беларусы розных веравызнанняў: праваслаўныя, католікі, баптысты, мусульмане і грэка-католікі.

— Лукаш Дзекуць-Малей таксама гаварыў, што не рэлігія, а патрэба супольнай дзяржаўнасці павінна яднаць беларусаў, — адзначыла ў час свайго даклада Галена Глагоўская. — У час, калі ў Мінску абвясцілі Акт 25-га Сакавіка, Лукаш Дзекуць-Малей пабываў у Крынках, дзе арганізаваў беларускае школьніцтва. Быў настолькі актыўным дзеячам і гарачым прапагандыстам беларускай ідэі, што польскія ўлады назначылі яго як першага „агранічыць” у дзейнасці, што значыць арыштаваць.

Пра сібірскую ссылку і жорсткія выпрабаванні лёсу ўспамінаў доктар Данель Дзекуць-Малей, сын прэсвітэра, зараз жыхар Гданьска.

— Бацька быў для мяне заўсёды найлепшым узорам. Нават пасля перажытага, калі дасведчыў найгоршай подласці і знявагі, не страціў веры ў дабрыню чалавека. Усё жыццё вучыў любіць людзей і дараваць ім віну.

Доктар Дзекуць-Малей першы раз у жыцці святкаваў 25 Сакавіка. Яшчэ да мінулага года не ведаў пра беларускую мінуўшчыну бацькі.

— Ta wiadomosc byla dla naszej rodziny pozytywnym szokiem, — адзначыла ўнучка Дзекуць-Малея, Альжбета.

Пра гісторыю дзеда даведалася яна ад доктар Глагоўскай, якая, дарэчы, адшукала магілу беларускага дзеяча. Не меншае здзіўленне і зацікаўленне праявіла супольнасць гданьскіх баптыстаў, для якіх прэсвітэр Дзекуць-Малей запісаўся ў памяці залатымі літарамі.

Афіцыйнае святкаванне закончылася выступленнем мінскага барда Алеся Камоцкага. Канцэрт псальмаў сугучна спалучыўся з характарам і настроем свята.

— Мы свядома адыходзім ад бяседнага стылю святкавання 25-га Сакавіка. Бо людзі хутка забываюцца пра Свята незалежнасці, яго сэнс, — адзначаюць арганізатары.

Нягледзячы на сказанае, многія ўдзельнікі святкавання сустрэліся яшчэ за сталом у гасцінным доме Ірэны Гаданьчук. Апрача беларускай кухні (былі піражкі з мясам і баршчом, бульбяная кішка) прагучэлі патрыятычныя песні ў мастацкім выкананіі Анны Іванюк, Анны Куклік і Ірэны Гаданьчук, вакалістак былога калектыву „Жаваранкі”. Шмат месца і тут занялі ўспаміны пра змагароў за волю Беларусі. Не адзін тост пачынаўся словамі „Жыве Беларусь!”.

Сапраўды, Беларусь жыве ў Гданску і на Памор’і.