Павінна быць цікава

Яўген МІРАНОВІЧ

Кваснеўскі ўмела вядзе выбарчую кампанію ўжо некалькі месяцаў, хаця афіцыйна яшчэ не вылучыў сваю кандыдатуру. Выдатна дапамагае яму жонка. Усё адбываецца паводле школы „Вялікага Брата”. Дарэчы, нават орган СЛД — „Трыбуна” — які крытыкаваў мінулагоднюю палітыку „Вялікага Брата” ў адносінах да Югаславіі, на пару месяцаў да выбараў прайшоў своеасаблівую рэформу. Рэдактара Веслава Раліцкага, які імкнуўся захаваць мінімум незалежнасці ад партыйнага кіраўніцтва, памянялі на функцыянера партыі Анджэя Урбанчыка, які дае поўную гарантыю, што друкавацца там будуць толькі і выключна „слушныя” погляды.

Але паколькі сам Кваснеўскі з’яўляецца палітыкам даволі нудным, а пра яго праграму можна сказаць, што ёсць і пэўна будзе згоднай з лініяй „Вялікага Брата” (так выхавалі), тады канкурэнцыя дае поўную гарантыю, што выбарчая кампанія пераўтворыцца ў шматмесячнае, высакаякаснае кабарэ. Ужо вядома, што „на сцэне” пабачым такіх знакамітых сатырыкаў, як Лех Валенса, Януш Корвін-Мікэ, генерал Тадэвуш Вілецкі, праўдападобна таксама не дазволіць забыць пра сябе Манек Кшаклеўскі. Але побач іх павінна яшчэ паказацца пару знакамітасцей, пра таленты якіх пакуль што ведае толькі іх найбліжэйшая сям’я. Падчас папярэдніх прэзідэнцкіх выбараў такой бесканкурэнтнай зоркай „на палітычнай сцэне” быў Лешак Бубель, якога праграмай была адсутнасць праграмы. Сёння адзіны сур’ёзны кандыдат на прэзідэнта, Тадэвуш Мазавецкі, адмовіўся выставіць сваю кандыдатуру.

Выбары ў Польшчы — узорам суседніх усходніх краін Расіі, Беларусі, Украіны — адбываюцца не паводле прынцыпу супрацьстаўлення сабе канкурэнтных праграм, філасофіі кіравання дзяржавай, вызначэння ролі дзяржавы ў жыцці грамадства, а толькі на пошуках кампраматаў на канкурэнтаў. Кандыдаты пераконваюць выбаршчыкаў не ў тым, што „я буду найлепшым прэзідэнтам”, а толькі паказваюць, якія нікчэмныя іх сапернікі. Выпадак міністра Яцка Дэмбскага як бы „афіцыйна” даў пачатак выбарчай кампаніі.

Тым часам палітычная эліта ў Польшчы займаецца высвятленнем справы, хто ўкраў звыш 700 мільёнаў злотых (174 млн. дол.) ад падаткаплацельшчыкаў праз пасрэдніцтва ЗУС і фірмы „Проком”. Чым больш слухаю каментарыяў і паясненняў прэзасаў, паслоў і міністраў, тым менш разумею. Усе яны як бы змовіліся нагаварыць столькі ідыятызмаў, каб грамадзянін не ведаў абсалютна нічога. Вядомае ў гэтай справе толькі тое, што адбыўся вялікі „скок на публічную касу” і, традыцыйна, вінаватых не будзе.

У Беларусі сёлета таксама не павінна быць нудна. Аляксандр Рыгоравіч, які дарваўся да ўлады пяць гадоў таму, не думае ад яе адмаўляцца ў найбліжэйшы час. У гэтым годзе рыхтуе сабе новы парламент. У сапраўднасці гэтыя выбары яму зусім непатрэбны, таму што заканадаўчы орган у яго ёсць, і паслухмяна выконве ўсе яго загады. Праблема, аднак, у тым, што амаль ніхто ў свеце не лічыць абраннікаў Лукашэнкі прадстаўнікамі народа, а гэтым самым — парламентам. А прытым нават у Савецкім Саюзе адбывалася нешта, што называлі выбарамі. Таму Рыгоравіч працуе цяпер над тым, як зрабіць выбары без выбараў, або інакш: як правесці такую акцыю, якая вонкаваму свету выглядала б на выбары, а ў сапраўднасці, каб узнік парламент, які быў бы толькі папаўненнем прэзідэнцкай улады. Падчас чарговых рэферэндумаў Лукашэнка даказаў, што патрапіць правесці такую містыфікацыю амаль дасканала. У 1995 г. ніхто ў свеце не аспрэчваў вынікаў рэферэндуму, у якім беларусы быццам бы свядома адракліся свае мовы і сімвалаў дзяржаўнай самастойнасці. Сёння Рыгоравічу мала хто давярае, таму будзе ён вымушаны паставіць свой прапагандысцкі апарат у стан найвышэйшай гатоўнасці. А ўсё гэта гарантуе найвышэйшай якасці палітычнае кабарэ, якое, дарэчы, працягваецца пастаянна, толькі што нікому ўжо не хочацца смяяцца.