Ніва № 10 (2286), 5 сакавіка 2000 г.

Студэнты не хочуць служыць

Зміцер КІСЕЛЬ

Студэнты другога курса факультэта гісторыі і культуры Гродзенскага дзяржаўнага універсітэта падалі на імя дэкана факультэта Івана Крэня заяву, у якой у прыватнасці гаворыцца: „Факультэт гісторыі і культуры Гродзенскага дзяржаўнага універсітэта імя Янкі Купалы заўсёды быў цэнтрам захавання нацыянальных традыцый, культуры беларускага народа. Тут існаваў асяродак студэнтаў і выкладчыкаў, для якіх гісторыя народа азначала не толькі назвы дысцыплінаў, але і нешта большае. Адным з складнікаў фарміравання самасвядомай асобы з’яўляецца нацыянальная мова. Закон Рэспублікі Беларусь аб мовах дае права кожнаму навучацца на яго роднай мове. Абапіраючыся на гэты закон, мы просім Вас стварыць умовы для выкладання ўсіх навучальных дысцыплінаў па-беларуску”. У выпадку, калі па нейкіх прычынах гэтага зрабіць немагчыма студэнты патрабавалі стварыць на іх курсе беларускамоўную плынь. Заяву падпісалі 28 маладых гісторыкаў. 14 лютага яны перадалі свае патрабаванні ў дэканат. Праз дзень да іх на заняткі прыйшоў Іван Крэнь. Ён сказаў, што тэкст заявы яму не падабаецца і ён ведае, хто за ўсім гэтым стаіць. Перад сустрэчай са студэнтамі дэкан прагледзеў асабістыя справы ўсіх хто падпісаўся. Атрымалася, што гэта ў асноўным выдатнікі. Але на думку спадара Крэня нават самы разумны другакурснік не мог сам напісаць такую заяву. Праўда, дэкан гістарычнага факультэта заявіў, што не супраць беларускай мовы і калі Міністэрства адукацыі дасць дазвол, паабяцаў пасадзейнічаць станоўчаму вырашэнню студэнцкага пажадання.

Аднак замест гэтага на факультэце пачалася апрацоўка студэнтаў. Выкладчыкі вырашылі, што „зачыншчыкамі” напісання крамольнай заявы былі тры студэнты: Ян Лялевіч, Юля Дарашкевіч і Юля Коцкая. Неўзабаве студэнт Іван Мацюк адмовіўся ад свайго подпісу, больш таго нібыта сказаў Крэню, што падпісацца яго прымусілі Дарашкевіч і Коцкая.

Выкладчык беларускай гісторыі Іван Коўкель на сваёй лекцыі назваў абодвух дзяўчат „махровымі нацыяналістамі”. Замест выкладання прадмета ён пачаў даводзіць студэнтам, што нехта падбухторвае іх, каб яны зрабілі ва універсітэце анархію. А стаяць за ўсім гэтым людзі, якім патрэбна адмываць заходнія грошы. Ад моўнага пытання „пагромца беларускіх нацыяналістаў” перайшоў да эканамічнага і пераконваў студэнтаў, што кілбаса, якая прадаецца ў беларускіх крамах, самая лепшая, а тая, што ядуць у Еўропе — дрэнь.

Нарэшце 21 лютага Іван Крэнь паведаміў студэнтам, як вырашыў іх пытанне Савет факультэта. Атрымалася, што стварэнне ў гэтым годзе беларускамоўнай плыні — немагчымае. Ужо размеркаваны навучальныя гадзіны паміж выкладчыкамі і няма на беларускую мову грошай. Ад сябе дэкан дабавіў, што заява была нетактоўна напісана і параіў студэнтам больш не падпісваць дакументы, якія складалі дарослыя людзі. (Усе другакурснікі паўналетнія — аўт.).

Але на гэтым справа не скончылася. 23 лютага спадар Крэнь выклікаў трох „зачыншчыкаў” для прафілактычнай размовы. Яму не спадабаліся адказы Юлі Дарашкевіч і ён пачаў патрабаваць ад дзяўчыны, каб яна адказала на каго працуе. Калі студэнтка адказала, што на будучую незалежную Беларусь, дэкан сказаў: „Трэба служыць існуючай дзяржаве”. Ён абвінаваціў Юлю ў тым, што яна служыць не гэтай дзяржаве, а Польшчы (!?). Іван Крэнь папярэдзіў дзяўчыну, што студэнт Дзяржаўнага універсітэта павінен, як і дзяржаўны чыноўнік, падпарадкоўвацца ўсталяваным уладамі правілам. У іншым выпадку ён будзе звольнены з універсітэта.